Nieuwsoverzicht

CUIJK — Nierschade heeft grote invloed op het leven van patiënten en hun naasten. Dit ervaart ook Marcel Siebers uit Cuijk. Zijn vrouw Gita kreeg een nier van hun dochter Léonie. Marcel is beiaardier en componist. Hij zette zijn gevoelens om in de beiaardcompositie ‘Transplant Ballad‘.

Gita loopt jarenlang rond met een hoge bloeddruk, als blijkt dat zij net als haar vader en broer cystenieren (ADPKD) heeft. Een enorme schok voor Gita en haar gezin. Het gaat lange tijd goed. Tot 11 jaar later een niertransplantatie onvermijdelijk is en Gita een nier krijgt van hun dochter Léonie.

Transplant Ballad

Marcel: "Ik vond het een mooie uitdaging om het stuk ‘Transplant Ballad’ voor beiaard te componeren op basis van de ervaringen die mijn vrouw Gita heeft ondervonden door haar nierziekte. Hierbij heb ik de lijdensweg van de nierziekte richting transplantatie en de herwonnen energie proberen te verklanken. Ik hoop dat patiënten en naasten troost halen uit mijn compositie."

Van diagnose naar levensenergie

De structuur van de compositie kenmerkt zich in een onrustige opbouw, om de openbaring van de nierziekte van sluimerend naar steeds heftiger te tonen. Als eenmaal de heftige diagnose komt dan gaat het over naar een middendeel in mineurstemming om de berusting hierin te laten horen, maar óók de wil om er het beste van te maken. Hierna komt de oplossing en is er nieuwe hoop omdat er een donor is.  De hernieuwde levensenergie uit zich in een opgewekte energieke afsluiting van de compositie.

Collecteweek van de Nierstichting 2023

Het muziekstuk is tijdens de Nierstichting collecteweek van 18 t/m 23 september 2023 te beluisteren. Dit gebeurt op diverse carillons door het hele land. Het stuk zelf duurt 5 minuten. Download hier de compositie van Marcel Siebers.

Zaterdag 16 september
Weert

Zondag 17 september
Cuijk

Maandag 18 september
Haarlem
Nijmegen

Dinsdag 19 september
Goes
Doetinchem
Zoetermeer
Groningen
Oirschot
Venray

Woensdag 20 september
Enkhuizen
Oudewater
Hengelo
Cuijk
Eindhoven
Asten

Donderdag 21 september
Son
Valkenswaard
Hoorn
Enkhuizen
Rotterdam
Tholen
De Rijp
Alkmaar

Vrijdag 22 september
Boxtel
Nieuwegein
Dokkum
Utrecht
Enkhuizen
Rhenen
Doetinchem
Den Haag
Almere-Haven
Huissen
Rotterdam

Zaterdag 23 september
Vleuten
Rhenen
Spakenburg
Almere-Stad
Venlo
Arnhem
Rotterdam
Helmond
Roermond

RIJSSEN — De Doe-Beiaard is inmiddels een begrip geworden in beiaardland. Op de ALV en de jaarvergadering van de KNKV is dit educatieve instrument gepresenteerd en het publiek kon er mee kennismaken op de beiaarddag in het Nationaal Openluchtmuseum in Arnhem. Jan-Geert Heuvelman was er nauw bij betrokken en met hem sprak ik over de totstandkoming van deze mini-beiaard. De eerste brainstorm vond plaats in Utrecht op de zolder van het conservatorium in Utrecht.

De eerste vraag was: hoe willen wij de klokken vormgeven? In aluminium, porselein of glas? In Nederland was er geen klokkengieter die wilde meedenken bij het ontwerpen van de klokken voor een Doe-Beiaard. Na opnieuw vergaderen kwam Gideon Bodden met het idee om met een Spaanse gieter in zee te gaan die dunwandig kon gieten. Gideon heeft de profielen ontworpen en drie proefklokjes met de tonen C, G en c’ laten gieten. Die waren mooi. Gideon heeft ze gestemd en over het resultaat waren wij tevreden. Vervolgens zijn de overige klokjes gegoten.

We zijn met Reinold van Zijl om de tafel gaan zitten om de techniek te bespreken, de toetsen, de klepels enz. Voor de kleine onderdelen hebben wij Martijn van der Kolk uit Dordrecht benaderd, die onderdelen 3D kan printen. Martijn bleek erg enthousiast te zijn over het project en probeerde alle onderdelen zo optimaal mogelijk te laten functioneren. Op deze wijze zijn we in zo’n twee jaar stukje bij beetje opgeschoten.

Zoals je weet is het ontstaan van de Doe-Beiaard geïnspireerd door het Doe-Orgel. Hier in Rijssen wilde men het stadsorgel meer aandacht geven. Ik ben toen in contact getreden met Lydia Vroegindeweij, de initiatiefneemster van het Doe-Orgel, en ik vroeg haar of wij zo’n Doe-Orgel konden aanschaffen. En: voel je er niet voor om een Doe-Beiaard te maken? Nou, daar voelde zij niet veel voor maar ze vond het best als wij het concept van het Doe-Orgel zouden gebruiken.

Het Doe-Orgel heeft een wereldwijde vlucht genomen. De technisch ontwerper Wim Janssen kon i.p.v. metalen orgelpijpen houten exemplaren maken die minder kwetsbaar en lichter zijn. Bij echte bronzen klokken speelt gewicht en veiligheid bij kinderen een grotere rol. Denk je dat de Doe-Beiaard ook makkelijk te reproduceren valt?

Voor de Doe-Beiaard zijn we een aparte stichting-in-oprichting begonnen. Dit project is niet iets dat het bestuur van de KNKV er zomaar even bij kan doen. Binnen deze stichting gaan we het beleid en de exploitatie behartigen. Er komen vragen aan de orde van: gaan we er meer maken, kunnen anderen er een kopen, mogen zij de bouwtekeningen gebruiken enz. Laatst vroeg iemand: ik wil er een aan een vriend geven voor z’n verjaardag, wat kost zo’n ding?

Het model is aantrekkelijk gemaakt voor kinderen, een soort sprookjestoren, wie heeft dat ontworpen?
Irma Zwart heeft het ontworpen en de ornamenten zijn 3D geprint door Martijn van der Kolk.

Zijn alle onderdelen van hetzelfde materiaal gemaakt als in een grote beiaard?
In principe wel: de klokken en stokken. De trekdraden zijn van kunststof en de afregelingen van 3D geprint plastic. Om het voor kinderen aantrekkelijk te maken in verschillende kleuren zodat bij de montage duidelijk is wat bij wat hoort.

Is de Doe-Beiaard al in de praktijk getest?
Boudewijn is er al mee langs verschillende scholen geweest en ik heb gehoord dat de kinderen het leuk vonden. We hebben er nog wel over nagedacht of we de zijkanten van de toren van plexiglas zullen maken want dan heb je toch meer zicht op de werking van de beiaard. Anders blijft het toch een mysterieus ding in een gesloten toren. We zullen nog wel meer puntjes voor verbetering blijven tegenkomen.

Waar moeten we zijn voor het huren van de Doe-Beiaard?
Bij de Stichting Beheer Doe-Beiaard. De website www.doebeiaard.nl is een onderdeel van de site van de KNKV en daar vind je alle nodige informatie.

Dick Klomp

ALMERE — Tijdens de zomermaanden van de Floriade 2022 zijn er zes dagen met mobiele carillons georganiseerd door de Stichting Carillons Almere i.s.m. de stadsbeiaardiers Bauke Reitsma en Gerda Peters onder het motto: het zichtbaar maken van het carillon en zijn bespeler. Het waren fantastische dagen met heel afwisselende programma’s en de dagen waren extra feestelijk door het prachtige weer van de afgelopen zomer. Het bestuur van de stichting was samen met de stadsbeiaardiers continu aanwezig om te vertellen over de beiaard en de beiaardcultuur. Ook waren er mooie folders in drie talen over de carillons van Almere en een kleurplaat, die aan de kinderen werd uitgedeeld.

Dag 1 was de aftrap met het carillon van Martien van der Knijff die samen met zijn zoon Ardie op cello een mooi programma verzorgd heeft. Dit programma werd aangevuld door spel en uitleg van de diverse beiaardiers die rondliepen.

Dag 2 was de beurt aan Jan Verheyen uit België samen met gitarist Cedrik Honings. Ook nu weer een niet te versmaden programma aangevuld door de overige rondlopende beiaardiers. De eerste twee dagen hadden we een rustieke plaats midden in het oerbos maar voor het publiek wel wat moeilijk te vinden. Vanaf dag 3 stonden we op een kruispunt midden op het terrein waar ook steeds treintjes met publiek voorbijkwamen. Er ontstond spontaan een interactie met het klingelende klokje door de bestuurder van het treintje. Menigeen is na de treinrit nog weer terug komen lopen om op zijn/haar gemak van de voorstelling te komen genieten.

Dag 3 en 4 werden gevuld door dochter Lydia en vader Boudewijn Zwart met muziek en poppenspel. Een erg leuk, vermakelijk en educatief programma dat extra aandacht trok van kinderen en hun ouders.

Dag 5 was het weer de beurt aan het mobiele carillon van Boudewijn Zwart alleen waren de uitvoerenden toen Madieke Marjon (mezzosopraan) en Frank Steijns (carillon) met orkestband. Samen verzorgden zij een zeer aantrekkelijke show.

Dag 6 werd de reeks afgesloten met opnieuw het mobiele carillon van Martien van der Knijff. Sarina Brouwer (saxofoon) en Gerda Peters (carillon), Martien (piano) en Gerda (carillon), Jessica Simonetti en Gerda 4-mains en Bauke Reitsma solo hebben diverse zeer afwisselende programma’s ten gehore gebracht. Daarnaast was er veel interactie met het publiek.

We mogen terugkijken op zes bijzonder geslaagde dagen waarop we de beiaard en de beiaardcultuur onder de aandacht van velen hebben weten te brengen. Het (internationale) publiek was zeer divers. Ook waren er veel Almeerders, die we bewust hebben kunnen maken van de beiaardcultuur in Almere. Een nieuwe stad die dit eeuwenoude culturele erfgoed omarmt!

Dankzij de inzet van velen hebben we een steen mogen bijdragen aan het verspreiden van dit culturele erfgoed van de Lage Landen.

Gerda Peters

Foto: Gerda Peters en Jessica Simonetti vierhandig (en -voetig)

ARNHEM — Wie op zaterdag 13 augustus de ingang van het Nederlands Openluchtmuseum gepasseerd was kon het onmogelijk ontgaan zijn dat er die dag iets gaande was op het gebied van de beiaard. Op het grote plein stond – tegen het decor van twee grote Amsterdamse panden – de reizende beiaard van Boudewijn Zwart opgesteld. Op deze dag werd de ‘Doe-beiaard’ aan het publiek voorgesteld. Dit educatieve project is een vervolg op het succesvolle ‘Doe-orgel’. Dit instrument kan als een bouwdoos door kinderen (en volwassenen) uit elkaar gehaald en weer in elkaar gezet worden. De ‘Doe-beiaard’ heeft echte, gegoten bronzen klokjes die veilig zijn gemonteerd in een sprookjesachtige toren. De stokken van het klavier steken naar buiten waardoor het instrument bespeelbaar is.

Aan geïnteresseerde kinderen geen gebrek: Lydia Zwart bracht een leuke, educatieve voorstelling met haar sprekende poppen. Eén van de poppen – een kat – zong zelfs het kattenduet van Rossini, begeleid op de beiaard door Lydia’s vader Boudewijn.

Dit jaar bestaat Nederland als land 450 jaar. Tweeënveertig gemeenten in Nederland hebben zich verenigd in een comité om daar aandacht aan te besteden. Omdat dit feit zich uitstekend laat rijmen met zoiets Nederlands als de beiaardcultuur, lag het voor de hand om een en ander te combineren. Componist/pianist Jeroen van Veen kreeg van de KNKV de opdracht om een beiaardstuk te schrijven met als thema’s: vrijheid, verdraagzaamheid, verbondenheid en verscheidenheid, waarin ook de verbinding met 450 jaar Nederland tot uiting moest komen. Om het stuk goed speelbaar voor beiaard te maken ging hij te rade bij beiaardier Frank Steijns.

Tijdens een officieel moment werd het werk ‘Dutch Delight’ overhandigd aan burgemeester Jos Wienen van Haarlem, de woordvoerder van het comité van de 42 gemeenten.

Bij de opdracht was de bepaling opgenomen dat het werk ook samen met de 'Doe-beiaard' kan worden uitgevoerd. En zo geschiedde het dat even later een gedeelte van 'Dutch Delight' werd gespeeld door Jan-Geert Heuvelman op de 'Doe-beiaard' en Boudewijn Zwart op de reizende beiaard.

Op het terrein van het Openluchtmuseum stond verder een kleine tentoonstelling van de KNKV en de klokkenmusea van Asten en Heiligerlee opgesteld. Ook hier lag de nadruk op educatie. Kinderen konden de handbellen proberen en klokjes vouwen van papier. In de loods kon je op filmpjes het proces van het klokkengieten volgen.

Ondanks het extreem warme weer was er genoeg geïnteresseerd publiek dat kennis kon nemen en genieten van wat de beiaardwereld te bieden heeft.

Dick Klomp

Met dank aan Leo Samama voor de foto’s © en Johan Kloosterboer voor de foto’s © en de informatie uit het persbericht.

ARNHEM — Zaterdag 13 augustus 2022 gaat tijdens de Dag van de Beiaard in het Nederlands Openluchtmuseum in Arnhem de compositie Dutch Delight van de Nederlandse componist en pianist Jeroen van Veen in première. Hij schreef het carillonwerk ter gelegenheid van het 450-jarig bestaan van Nederland in opdracht van ruim veertig Nederlandse gemeenten, verenigd in het Samenwerkingsverband 1572.

De Nederlandse beiaardcultuur wordt tijdens de Dag van de Beiaard in optima forma gepresenteerd. Het klokkengieterijmuseum uit het Groningse Heiligerlee is van de partij en natuurlijk kan ook het rijdende carillon, bespeeld door Boudewijn Zwart, niet ontbreken. Poppenspeler en buikspreker Lydia Zwart brengt op het entreeplein, samen met vader Boudewijn, een theaterprogramma voor kinderen én volwassenen. De lesmethode Heavy Metal van Museum Klok & Peel wordt gepresenteerd en er worden films vertoond over het gieten van klokken en met hoogtepunten uit de beiaardwereld. 

Doe-Beiaard

Voor het eerst wordt de Doe-Beiaard aan het publiek gepresenteerd. Dit is een mini-toren, compleet met (dertien) bronzen klokken, klavierstokken, draden, klepels, repetitieveren, galmborden, uurwijzer, torenspits én een haantje. Deze klokkentoren is speciaal ontwikkeld voor kinderen, die de toren zelf in elkaar kunnen zetten en er echt op kunnen spelen. De Doe-Beiaard is ontworpen en gebouwd door een team van vakmensen. De grootste uitdaging was om geschikte klokken te vinden. Een gerenommeerde Spaanse klokkengieter heeft voor deze gelegenheid nieuwe klokjes ontwikkeld die, dankzij een afwijkende vorm, slechts twee kilo wegen en tóch goed klinken.

Dutch Delight

De opdracht voor Jeroen van Veen was helder: schrijf een werk rond de thema’s vrijheid, verdraagzaamheid, verbondenheid en verscheidenheid. Van Veen: “Een eervolle opdracht die is uitgemond in Dutch Delight: een rapsodie met een repetitief karakter, waarin ik onder meer een viertal uiteenlopende geuzenliederen samensmeedt. Ik hou van de Nederlandse mentaliteit: open, recht voor zijn raap en nuchter. Als je goed luistert, hoor je dat ook terug in deze compositie.”

Programma Dag van de beiaard

Locatie

De beiaardcultuur zal zich op twee locaties presenteren: op het entreeplein bij de Westerstraat (nr. 6.2 op de plattegrond), direct na de ingang en in de picknickloods (bij nr. 2.20 op de plattegrond).             

Programma

Locatie Entreeplein (6.2)

10.00-12.30 uur afwisselend rijdende beiaard Boudewijn Zwart en poppentheater door  Lydia Zwart 

13.00-13.45 uur overhandiging van het eerste exemplaar van de partituur van Dutch Delight    aan de heer Jos Wienen, burgemeester van Haarlem. Aansluitend zal het door beiaardier Boudewijn Zwart op een rijdend carillon en op een Doe-Beiaard worden uitgevoerd.

14.00-17.00 uur afwisselend rijdende beiaard Boudewijn Zwart en poppentheater door  Lydia Zwart 

15.30-17.00 uur Doe-Beiaard zelf bouwen en samen spelen. 

Locatie picknickloods (bij 2.20)

10.00-16.00 uur afwisselend programma met:

• Heavy Metal, lesmethode “beiaard”, presentatiedoor Museum Klok en Peel;
• Presentatie klokken door Musea Heiligerlee;
• Film over de beiaard(cultuur);
• Doe-beiaard zelf bouwen en samen spelen (tot 12.00 uur, 14.00 uur-15.30 uur.)

De Doe-Beiaard zal afwisselend op beide locaties te zien en te horen zijn. En natuurlijk kunt ook u meebouwen!

U bent allen van harte welkom op de Dag van de Beiaard in het Nederlands Openlucht Museum! Het NOM is op 13 augustus open van 10.00 tot 21.00 uur. U kunt met de museumjaarkaart gratis naar binnen.

Het project Doe-beiaard is mede mogelijk gemaakt door het Fonds Cultuurparticipatie en het PBCFonds op naam: Lydia Vroegindeweij Fonds.

ALMERE — Dit jaar wordt de Floriade in Almere gehouden. De beide stadsbeiaardiers grepen de kans om op het terrein van de internationale tentoonstelling de beiaardkunst te promoten. Samen met de Stichting Carillons Almere hebben zij zes concerten op reizende beiaarden georganiseerd. Gastbeiaardier op 12 juni was Jan Verheyen uit Neerpelt (B). De hele dag stond hij op een mooi plekje in het ‘oerbos’ met zijn instrument om op ongeregelde tijden het vaak aandachtige publiek te laten genieten van zijn muziek, samen met gitarist Cedric Honings. Een mooie gelegenheid om kennis te maken met deze Belgische beiaardier.

Jan, kun je iets vertellen over jezelf en je werk?

Ik woon in Neerpelt, een dorp in Belgisch Limburg niet ver van Valkenswaard. Ik ben stadsbeiaardier van Hasselt op een historische beiaard van 1751 en Neerpelt. Neerpelt heeft een nieuwe beiaard van 2015. Ik houd mij vooral bezig met het betrekken van een ander publiek dat gewoonlijk naar beiaardconcerten luistert. Ik geef combinatieconcerten met musici die ook boven in de toren zitten en waarvan het geluid elektronisch versterkt wordt. Allerlei stijlen komen aan bod, pop, jazz en ook dj’s.

Ook richt ik mij op bepaalde doelgroepen. Zo heb ik een voorstelling voor kinderen gemaakt: ‘Rockie het klokkie’, die een reis om de wereld maakt om uiteindelijk toch terecht te komen bij de beiaard. 

Hoe kwam je tot een eigen, reizende beiaard?

De onzichtbare beiaardier hoog in de toren heeft iet magisch. Dat is wel heel leuk maar het staat het contact met het publiek in de weg en dàt miste ik toch. Vanuit die optiek was het een logische stap naar de mobiele beiaard. Die maakt het contact met het publiek en de hele logistiek eromheen veel eenvoudiger. Een eigen mobiele beiaard was een droom die ik al lang had en uiteindelijk in 2020 heb kunnen realiseren. Het instrument is in Italië gemaakt door de klokkengieter Allanconi uit Bolzone, dicht bij Crema. 

De roots van deze gieterij gaat terug tot in de middeleeuwen. Een vijftien jaar geleden heeft hij een kleine beiaard van 20 klokjes gemaakt dat ik op YouTube hoorde en ik was erg gecharmeerd door de klank van die klokken. Toen ben ik naar hem toe gegaan en we hadden meteen een klik. Dezelfde avond nog maakten we al een ontwerp voor een mobiele beiaard. Ook het uiterlijk moest bijzonder worden: het werd het profiel van een (halve) klok die op z’n kant ligt. Het roodgekleurde profiel leverde hem na een week al de bijnaam de Ferrari-beiaard op!

De vijf grootste klokken hebben opschriften die te maken hebben met ons gezin, te beginnen met de trouwdatum en vervolgens de namen en geboortedatum van de vier kinderen.

Vorm je met Cedric een vast duo?

Met Cedric speel ik al een aantal jaren maar ik heb met meerdere musici een samenwerking. De coronatijd heeft ons de gelegenheid gegeven om veel dingen uit te proberen. Daar zijn veel mooie samenwerkingen uit voortgekomen, zowel klassiek als jazz, pop en zelfs techno en dance..

Cedric is zojuist afgestudeerd als master en met hem ben ik op tournee in Amerika, Duitsland en Polen geweest maar dan op torenbeiaarden. Persoonlijk vind ik gitaar en beiaard een mooie klankcombinatie.

Waar ben je op dit moment mee bezig?

Ik werk aan een solovoorstelling met nieuwe elektronische muziek. Het gaat een beetje over mijzelf, de fantasie, het erfgoed, de geschiedenis... Het wordt geen geschiedenisles maar een aangename voorstelling die we op 16 juli in de abdij van Herkenrode in Hasselt aan het publiek presenteren. Iedereen is welkom; het is gratis en begint om 15 uur.

Geef je ook les?

Drie jaar geleden ben ik begonnen met twee leerlingen en ondertussen heb ik er elf. En dat is wel bijzonder want beiaard is geen gemakkelijk instrument om te doen. De meesten hebben al wel pianoles gehad. Zelf ben ik met orgel begonnen maar dat is mijn instrument niet meer, ik heb mij helemaal op de beiaard gestort. Ook heb ik nog een carrière gehad als leraar Duits en Nederlands. Ik houd van lesgeven omdat je daar zelf ook veel van leert.

Als ik beiaardiers interview, vraag ik altijd – meestal tevergeefs - of ze nog hobby’s hebben. Hoe zit dat met jou?

Er schiet niet veel tijd meer over. Wat je hier ziet, zo’n concert op de Floriade is maar een topje van de ijsberg. Er is zo veel werk te doen. Neem zoiets als het bouwen van een mooie website: dat laten doen is duur en daarom doe ik het zelf. Als je alle uren gaat optellen, is het een slecht betaalde job. Maar als het je passie is, doe je het graag. Daarnaast heb ik een gezin met vier kinderen; dus dat vergt ook veel aandacht. 

Als je een voorstelling maakt, schrijf je dan zelf de muziek?

Ja, de beiaardmuziek wel voor wat betreft melodie en harmonie. Voor de backingtracks werk ik samen met iemand die daar meer van weet dan ik. Meestal komt er een ritmesectie bij en andere instrumenten die geprogrammeerd worden en mee spelen. Ik heb wel gemerkt dat een mobiele beiaard een grotere impact heeft met andere instrumenten erbij, live muzikanten of elektronisch.

Dick Klomp