Op 27 april 2021 viert Koning Willem-Alexander zijn verjaardag. En wij vieren dit mee, samen met de KBOV. De beiaardiers spelen voor de koning en voor ons allemaal.
De beiaardiers hebben de eervolle taak om Koningsdag 2021 #Oranjebuiten officieel te openen, in samenwerking met de Koninklijke Bond van Oranjeverenigingen. In deze coronatijd vieren we deze feestelijke dag grotendeels buiten.
Het carillon, heeft als oudste instrument van de openbare ruimte, door de eeuwen heen een belangrijke rol gespeeld in de Nederlandse samenleving. Het carillon dat wel de "stem van de stad" genoemd wordt, vertolkt de gevoelens van de bevolking.
Het carillon is een laagdrempelig instrument dat mensen met verschillende culturele achtergronden bereikt en daar mee is het bij uitstek een instrument dat mensen verbindt. In de afgelopen jaren heeft het carillon tijdens de Coronacrisis, de viering van 75 jaar Vrijheid, Koningsdag en Bevrijdingsdag 2020 deze verbindende rol met verve vervuld. Ook dit jaar leveren de beiaardiers graag een bijdrage aan een feestelijke Koningsdag.
De website van de Koninklijke Bond van Oranjeverenigingen, en het hele Koninigsdagprogramma kunt u verder vinden via https://www.oranjebond.nl/
Het KNKV programma van Koningsdag 2021 #Oranjebuiten, dinsdag 27 april 2021
9.30- 10.00 uur: Nationale Beiaardconcert; Beiaardmuziek in het gehele land
Daarbij wordt het lied ‘Zij aan Zij’ gespeeld
10.00 uur: Wilhelmus op de beiaard van het Paleis op de Dam en alle torens in het land: Opening Koningsdag
14.00- 16.00 uur: Het Nationale "Ouderenuurtje"
Toelichting:
Nationale Beiaardconcert
Beiaardmuziek door heel Nederland. Op het programma staan onder andere veel kinderliedjes. De KNKV nodigt samen met de KBOV en andere organisaties de kinderen uit om buiten te spelen de stoep, in de tuin, in de speeltuin of in de buurt. Veilig, verstandig en op afstand. Voor meer informatie klik hier
Wilhelmus op de beiaard van het Paleis op de Dam en alle torens in het land: Opening Koningsdag 2021 in heel Nederland. Het overzicht van de deelnemende beiaardiers is onderaan dit artikel te vinden.
Het Nationale "Ouderenuurtje"
Veel beiaardiers zullen in de middag tijdens het Nationale ouderenuurtje een concert geven met passende muziek. Voor meer informatie klik hier.
“Hymne des Nations” 2021 75 jaar Internationaal Gerechtshof.
Het Nationaal Comité 4 en 5 heeft een extra verzoek gedaan aan de Nederlandse beiaardiers, om op zondag 18 april of de dagen rond de 18de april de originele versie van het “Hymne des Nations” te spelen.
Het “Hymne des Nations” werd speciaal voor het carillon van het Vredespaleis geschreven door Charles Grelinger, een Joods-Nederlandse componist, die tijdens het transport naar Auschwitz is gestorven. Grelinger gaf deze muziek in 1924 uit in Parijs. De tekst is een pleidooi voor vrede, tegen oorlog. In het derde couplet komt de Volkenbond ter sprake die in 1919 was opgericht als reactie op de Eerste Wereldoorlog. De Volkenbond is na de Tweede Wereld opgevolgd door de Verenigde Naties.
Op 18 april 2021 is het 75 jaar geleden dat het Internationale Gerechtshof (ICJ) werd opgericht. Het ICJ is gevestigd in het Vredespaleis in Den Haag. Dit jubileum zal niet alleen in Den Haag, Stad van Vrede en Recht, worden herdacht, maar wereldwijd bijvoorbeeld ook in New York, waar het hoofdkwartier van de Verenigde Naties zetelt. Muziek speelt een belangrijke rol bij deze herdenking omdat muziek mensen, landen, generaties en culturen verbindt.
Dit jubileum, dat een sterk internationaal karakter heeft, zal door middel van livestream over de hele wereld gevierd worden. In Nederland hebben verscheidene beiaardiers gehoor geven aan het verzoek van het Nationaal Comité 4 en 5 mei. Vanaf zo’n 40 torens zal de Hymne des Nations te horen zijn. Zo zullen o.a. de beiaardiers van Enschede, Den Haag, Utrecht, Maastricht, Groningen, Amsterdam, Weert, Dokkum, Gouda, Dordrecht, Tiel, Hilversum op of rond 18 april de “Hymne des Nations” ten gehore brengen. Dankzij de beiaardiers wordt dit jubileum ook lokaal en live herdacht.
Elaa Abdeltawab heeft op verzoek van de KNKV en de opleiding een werkstuk gemaakt waarmee beiaardiers en gemeenten een handleiding krijgen op welke manier ze het cultureel erfgoed meer zichtbaarheid kunnen geven. We hebben een aantal adviezen en een checklist voor u uit het document gehaald, omdat we denken dat u hier het meeste baat bij heeft. Mocht u het hele artikel willen lezen, inclusief een stuk achtergrond, dan verwijzen we u naar het complete werk. Dit staat op onze Dropboxpagina, zie de link onderaan de pagina (inlog vereist). Er is een onderscheid gemaakt tussen best practices voor de beiaardiers en voor de gemeenten.
1. Beiaardiers
• Organiseer verzoekprogramma’s als kleine events. Dit vindt al geregeld plaats en wordt zeer positief ontvangen. Bijvoorbeeld in Rotterdam en Utrecht.
• Gebruik een vaste luisterplaats waar luisteraars zich welkom en comfortabel voelen
• Organiseer een bespeling met plaatselijke musici of andere culturele verenigingen • Organiseer Cross-over concerten, concerten in samenspel met andere instrumenten en kunstvormen (beiaard+)
• Speel in op actuele gebeurtenissen zoals Koningsdag, Dodenherdenking, voetbalwedstrijden, plaatselijke helden, etc. • Live streamen van de concerten en reguliere bespelingen.
• Richt in de toren een informatiepunt over de toren, de beiaard en de klokken in;
• Oefenbeiaard voor de bezoekers
o Op termijn kan de Doe-beiaard een goed oplossing kunnen zijn om de beiaard naar de mensen te brengen in plaats van de mensen naar de beiaard.
2.2 Eigen bevolking
• Educatieve rondleidingen voor scholen en verenigingen
• Speurtochten voor scholieren, gezinnen en ouderen
• Sta open voor de pluriforme omgeving, vraag de bevolking wat de muzikale smaak is en kom samen tot een mooi programma. Denk hierbij bijvoorbeeld aan het Rotterdam Songboek. Voor beiaardiers en gemeenten is "storytelling" uitermate zinvol – vooral in samenspraak met de lokale beiaardvereniging/ beiaardier/ stadshistoricus-/vereniging.
• Feiten op een informatiebord zetten en meer authentieke verhalen over de toren en de beiaard vertellen tijdens rondleidingen.
• Stimuleer onderzoek door beiaardliefhebbers, de lokale historische kring of de stadsgidsen.
o Maak gebruik van het archief en de geschriften op de klokken voor interessante verhalen over bijzondere historische momenten in de geschiedenis van de stad of dorp.
o Zoek naar een bijzondere geschiedenis van de stad, die een directe verband heeft met de toren.
Hieronder is een checklist voor beiaardiers, beiaardverenigingen en gemeenten, die Elaa Abdeltawab heeft ontwikkeld en duidelijk kan maken waar eventueel nog aandacht aan geschonken kan worden. We wensen u veel inspiratie en succes! De volledige toolkit is te vinden via Dropbox, map D (voor leden toegankelijk).
Een paar jaar geleden luisterde en keek ik in de Nieuwe Kerk in Amsterdam naar een orgelbespeling door een jonge organist. Op een groot scherm in de kerk waren de verrichtingen van de organist te volgen. Zonder hulp van registranten of bladomslaanders werkte hij moeiteloos zijn programma af. Het grote ‘noordelijke’ orgel leek voor de ‘zuidelijke’ organist geen obstakels te hebben..
Deze keer een gesprek via zoom met de organist van toen èn de beiaardier van nu: Tommy van Doorn.
Tommy, je bent inmiddels beiaardier op drie flinke beiaarden en organist op een prachtig Smits-orgel in Boxtel. Voel jij je een organist die ook beiaard speelt, of andersom?
Nee, ik voel mij ‘precies half doormidden’ en ik ben in een bevoorrechte positie met de beiaarden van Boxtel, Schijndel en Geldrop. Het zijn banen waarbij ik niet in loondienst ben van een gemeente, maar waar ik werk voor een stichting of een werkgroep. Deze instellingen worden deels gesubsidieerd door de gemeente, zo gaat dat vaak in kleinere gemeentes. Ook als organist en orgeldocent werk ik als ZZP’er.
Kùn je nog lesgeven in deze coronatijd?
Alleen het lesgeven op de muziekschool in Helmond is gestopt want het gebouw is gesloten. Online lesgeven is een optie waar niet iedere cursist gebruik van wil maken. De privélessen in de basiliek in Boxtel gaan wel gewoon door, daar kunnen de maatregelen goed opgevolgd worden.
Zoals de meeste beiaardiers heb ik tussen de klokken geen last van de crisis, integendeel, we staan als beiaardiers zelfs meer in de spotlights. Je merkt aan de reacties van de mensen dat de betrokkenheid bij de beiaard een stuk groter is.
Maak je in programma’s voor concerten keuzes uit bepaalde stijlen?
Ik probeer me breed te oriënteren. Op beiaard speel ik graag barokmuziek of muziek uit de klassieke tijd, maar ook het moderne werk interesseert mij. Tijdens mijn studie was ik erg gecharmeerd van de romantische muziek, maar het gaat bij mij eerlijk gezegd een beetje bij vlagen; periodes waarin ik me meer toeleg op een bepaalde stijl. Op orgel speel ik vaak muziek uit de Frans-Romantische hoek. Momenteel verdiep ik me ook weer meer in de Duitse literatuur. Op concertprogramma’s probeer ik wel een idee of een richting te bedenken; dat kan hem zijn een overkoepelend thema of een stilistische periode.
En de modernen? Je speelde orgel bij een koor van Daan Manneke.
Ja, en bij Daan Manneke is ook het beiaardverhaal begonnen. Ik studeerde orgel in Tilburg en ik was me aan het verdiepen in Franse drukwindharmoniums. Daar had ik me een beetje op toegelegd. Daan Manneke had een koor, Cappella Breda, en hij schreef regelmatig koorstukken met harmoniumbegeleiding. Als student mocht ik daarbij optreden, vooral tijdens het laatste jaar voor mijn examen. De voorzitter van dat koor was Jacques Maassen (de toenmalige directeur van de beiaardschool in Amersfoort dk) en die zei op een gegeven moment tegen mij: ‘Tommy, je speelt nou wel leuk orgel, maar jij moet ook eens nadenken over de beiaard!’ Nou hadden klokken voor mij altijd al wel iets fascinerends. Via Daan Manneke en Jacques Maassen kwam de beiaard voor mij meer en meer in de belangstelling. Echter toen ik eindelijk al mijn moed verzameld had om een proefles bij Jacques te nemen was hij net overleden…
De beiaardambitie belandde in de koelkast en ik dacht: dat komt later nog wel eens.
Na mijn orgelexamen ben ik muziekwetenschap in Utrecht gaan studeren. Toen later in Boxtel de beiaard werd gerenoveerd kwamen ze weer bij mij met de vraag: is dat niet iets voor jou? Ik dacht: nu pak ik de kans en ga ik in Amersfoort de beiaardopleiding doen. En daar heb ik geen moment spijt van gehad!
En het drukwindharmonium?
Er zijn in Nederland meer organisten die zich daar mee bezighouden, Ad van Sleuwen heeft mij tijdens mijn studie in Tilburg op dat spoor gezet. Het drukwindharmonium is een Frans saloninstrument. Ik hou me graag bezig met de Franse Romantische muziek en dan komt het harmonium al gauw om de hoek kijken. Bovendien houd ik wel van niet alledaagse instrumenten. Dit instrument sluit op een bepaalde manier ook aan bij de beiaard; je kun er heel direct dynamische verschillen mee maken.
Heeft het spelen op één instrument invloed op het spel op een ander instrument?
Ja. Je gaat dingen anders horen, zeker op een orgel dat in beginsel vrij statisch kan zijn. Je gaat er anders door spelen. Ik heb altijd al veel interesse gehad in uitvoeringspraktijk en historische bronnen. Voordat ik aan muziekwetenschap begon zocht ik nog naar een aanpak waarin mijn interesse daarin zich niet ging vertalen in starre “regeltjes”. Sinds ik beiaard speel probeer ik muziek maken “ vrijer” te benaderen en het “musiceren an sich” meer op de voorgrond te laten treden. Dat is iets dat ik verder hoop te ontwikkelen. Ik leerde dat er ook in de muziekwetenschap stromingen zijn die je leren om anders te kijken naar historische bronnen. We kunnen immers niet van alles weten hoe het echt geweest is. Het is uiteindelijk zaak om bij jezelf te blijven als musicus in het hier en nu. Ik vind de balans tussen enerzijds het praktische ambacht van de musicus en anderzijds de blik van de musicoloog, interessant.
Je bent al vroeg begonnen met pianoles. Speel je nog piano?
Op het conservatorium was het een bijvak, en bij het begeleiden van koren zit je al gauw achter een piano. Ik luister erg graag naar pianomuziek maar ik treed er zelf niet mee naar buiten als uitvoerder.
Ik kom niet echt uit een muzikale familie, ben niet klassiek geschoold. Bij ons thuis werd vooral popmuziek uit de jaren 60/70 gedraaid. Als beiaardier speel ik graag alle genres door elkaar en daar ben ik een groot voorstander van. Bij beiaard komt dat alles op een natuurlijke manier bij elkaar, zonder tussenschotjes. Vanmorgen zat ik op de toren van Boxtel te spelen: Van den Gheyn kwam langs, evenals Händel en popmuziek. Voor de wekelijkse beiaardquiz op Radio 3FM speelde ik een opname in van een Top 40-hit*). Vanmiddag heb ik op orgel zitten studeren uit de Leipziger Choräle van Bach en nu net luisterde ik naar een liederencyclus van Mahler. De muzikale variëteit, die je door dit werk op een dag binnenkrijgt, bevalt me goed.
Heb je hobby’s?
Als ik niet met muziek bezig ben houdt de geschiedenis van de Eerste Wereldoorlog in Noord-Frankrijk mij bezig, met name in de noordoostelijke regio’s (Verdun, Argonne en Vogezen). Ik kom er al van jongs af aan; vanaf mijn 13e jaar groeide er een diepgaande belangstelling voor dat onderwerp. Elk jaar breng ik wel een paar weken en weekenden in die streek door om de voormalige slagvelden te bezoeken en restanten uit die tijd te fotograferen. De meeste mannen, die daar gesneuveld zijn, waren jonger dan ik nu ben. En het is nog maar 100 jaar geleden… Het is een serieus onderwerp, maar je leert er wel door te relativeren. Bovendien ben je bij de slagveldbezoeken de hele dag buiten in de vrije natuur, zonder dat je iemand tegenkomt. Daar houd ik wel van; de stilte van die verlaten slagvelden is een mooie tegenhanger van de dagelijkse muziekpraktijk.
Tommy,
dank voor dit gesprek!
Dick Klomp
Het is tientallen jaren geleden dat de Nederlandse radio aandacht gaf aan carilloncultuur. Maar ziehier: Tommy van Doorn krijgt het voor elkaar, wekelijks nog wel! Klik de link:
Speel de sterren van de hemel ! - Er gaat toch niets boven Groningen?
De gemeente Groningen zoekt twee stadsbeiaardiers (duobaan) voor bespeling van het carillon in de Martinitoren.
In Groningen staat de welbekende Martinitoren met daarin het vermaarde Hemony carillon en deze behoeft eigenlijk geen introductie. In 1660 gaf het stadsbestuur de opdracht om een carillon te realiseren.
In de loop der tijd is het uitgegroeid tot een instrument met 52 klokken (vier octaven op C’) waaronder de basklokken (F (8000 kilo) –G –A –Bes). De wekelijkse carillonbespelingen zijn op de dinsdag (12-13 uur) en zaterdag (11-12 uur) en worden, naast andere werkzaamheden, verzorgd door de huidige stadsbeiaardier, Auke de Boer. Vanwege zijn pensionering zoekt de gemeente Groningen per 1 mei 2021 twee opvolgers voor totaal 0,4 fte (2 x 8 uur) per week.
De gemeente Groningen groeit! De gemeente Groningen is de grootste gemeente in Noord-Nederland en 6e stad van Nederland met 230.000 inwoners. Steeds meer mensen gaan én willen er werken, wonen en studeren. De gemeente Groningen wil een stad zijn waar iedereen met plezier woont, werkt en leeft.
Wilt u meer weten over deze interessante vacature klik dan hier
De komende tijd is de beiaard een wekelijks terugkerend onderdeel in het radioprogramma “Kaat tot Laat”, te horen op zondagavond van 22 uur tot middernacht op NPO Radio 3FM. Luisteraars mogen raden uit welke actuele hit beiaardier Tommy van Doorn een fragment speelt op de klokken van de beiaard in de Sint-Petrustoren te Boxtel.
Het spel wordt zo rond 22.45 uur gespeeld. Bij het online meekijken met de uitzending zijn ook beelden vanuit de beiaardcabine te zien. De eerste uitzending was op zondag 31 januari. Het fragment, met een kort inleidingsgesprekje, is via deze link op de website van NPO 3FM terug te luisteren:
