Nieuwsoverzicht
Hans van Dijk is een veelzijdig man. Op zijn website vind je veel onderwerpen die zijn belangstelling hebben: lokale geschiedenis, treinen, zendamateurs, politiek èn carillons. Over het opnemen en streamen van carillonconcerten had ik een gesprek met hem.
Hans, hoe is je belangstelling voor het carillon ontstaan?
Ik kom oorspronkelijk uit Oudewater, daar heb ik tot mijn 20e gewoond. In Oudewater hoorde ik het carillon spelen en ’s zondagmorgens hoorde ik al heel jong op de Belgische radio mooie beiaardconcerten.
Die opnames waren niet altijd even mooi maar het fascineerde me omdat ik alleen maar de carillons van Oudewater en Gouda kende, waar ik weer heel andere dingen hoorde..
Ik dacht, dat moet ik eigenlijk vastleggen. Met een klein recordertje ben ik toen begonnen met Jaap van der Ende op te nemen. De opnamekwaliteit was niet al te best, maar het heeft me wel overtuigd van het belang van het vastleggen van carillon bespelingen. Ik denk dat historici over 50 jaar dankbaar zullen zijn voor die opnames. Denk maar aan het stukje film uit 1938 dat we op YouTube kunnen zien met Jacob Vincent op het carillon van het paleis op de Dam!
Toen de zomeravondconcerten in Gouda begonnen ben ik die gaan opnemen. Meestal hield ik die opnames voor mezelf, soms zette ik ze online.
Een video-opname boeit meer dan alleen maar geluid. Toen YouTube pas bestond heb ik een filmpje geplaatst van Boudewijn Zwart. Die speelde Bach in Gouda en dat werd een geweldige hit. Ik geloof dat die wel 10.000 kijkers heeft opgeleverd! Het geluid was niet heel fraai door de bijgeluiden van het klavier, al valt dat in Gouda nog wel mee.
Kreeg je wel eens verzoeken van anderen of je van hun spel een opname wilde maken?
Ja, een componist uit Gouda vroeg of ik een opname wilde maken van zijn beiaardcompositie. Ik ben me toen gaan verdiepen in de techniek van het opnemen. Het synchroon monteren van beeld en geluid viel nog niet mee, ik was niet tevreden met het resultaat.
Tijdens de lockdown werd het streamen ineens heel actueel. Op 5 mei vorig jaar was er geen bevrijdingsfeest en toen heb ik Boudewijn kunnen overhalen om een concert te geven dat dan ook live te zien moest zijn via internet. Ik wist uit een krantenknipsel dat Maria Blom als jonge vrouw hier in Gouda op 5 mei 1945 een bevrijdingsconcert gegeven heeft terwijl de Duitsers nog op de markt liepen…Gouda was een van de eerste bevrijde steden in het westen van Nederland. Maria Blom heeft ook een concert gegeven op 5 mei 1970 en ze vertelde mij dat verhaal toen ik met haar de toren op ging. Ik zei tegen Boudewijn: dit moeten we in 2020 herhalen! Vanwege de lockdown moest het concert gestreamd worden. Ik heb toen contact gezocht met iemand van de kerk die daar ervaring mee had. Die heeft dat toen gedaan maar wel met de klaviergeluiden erbij. Ik ben toen gaan experimenteren met de plaatsing van microfoons, heb advies gevraagd aan een deskundige op dat terrein en heb toen een geschikte microfoon gekocht. Vanwege de plaatsing dicht bij de klokken heb ik die microfoon in meerdere lagen textiel gewikkeld en dat bleek goed te werken. Met een programmaatje op m’n laptop en een combinatie van plaatsing, microfoonafstelling, inpakken en mixen kun je de klokken goed opnemen zonder teveel bijgeluiden.
Kun je uitleggen wat het effect is van ‘inpakken’ van microfoons?
Je moet je voorstellen dat de microfoons vlak onder de klokken liggen en wat voor geluid er dan binnenkomt. Daarom pak ik ze in dikke doeken en ook nog een overall eromheen.. Om een stabiel geluid te krijgen leg ik ze in het midden van de lantaarn.
Ga je je opname-activiteiten ook aanbieden aan de KNKV?
Ja, het lijkt me goed om dit ook op andere plaatsen te doen. Ik denk bij voorbeeld aan een manifestatie rond Amalia op 7 december. Het opnemen van een beiaard is best lastig. Ik hoor soms opnames waarvan ik denk: dat moet toch betere kunnen en met mijn apparaten en expertise lukt dat ook aardig. Ik zou het wel leuk vinden om ook op andere plaatsen streaming op touw te zetten, ook al is dat een hele onderneming. De laatste keer heb ik drie camera’s gebruikt voor afwisseling in het beeld. Oók een microfoon bij het klavier zodat de beiaardier iets kan vertellen, over de muziek die hij speelt of over de beiaard. Boudewijn Zwart bijvoorbeeld, die doet dat heel enthousiast. De mensen komen dan via zo’n filmpje ook iets meer te weten over het carillon en muziek.
En dat alles met één laptop?
Via mijn dochter kwam ik aan een AV-programmaatje dat de jeugd gebruikt om game-filmpjes te maken. Je kan er ook mee live-streamen. Ik doe dat via YouTube, daar bereik je de meeste mensen mee en je kunt de opnames altijd terug zien. De kwaliteit van een opname is beter omdat je met live-streaming beperkt wordt door de bandbreedte. Als er geen internetverbinding is op de toren gebruik ik mijn mobile telefoon als wifispot om het signaal naar YouTube te sturen. Livestream heeft toch iets extra’s: nú gebeurt het, je bent er bij!
Hans, dank je wel voor dit gesprek!
Dick Klomp
Wie gebruik wil maken van de mogelijkheden die Hans biedt kan contact met hem opnemen:
Hans van Dijk Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.
https://carillontorens.nl/ http://thevandijks.nl/
https://www.youtube.com/user/thevandijks/videos
Componist Bob Zimmerman schrijft ‘Amalia Achttien!’ Tientallen carillons vieren verjaardag kroonprinses
Voor het huwelijk van Koning Willem-Alexander en Koningin Máxima arrangeerde hij Adiós Nonino. Voor de vijftigste verjaardag van de koning schreef hij een werk voor zestien saxofonisten, vijf percussionisten en strijkorkest, dat tijdens het koninklijke feest werd uitgevoerd. Ook maakte hij arrangementen voor de uitvaarten van Prinses Juliana en Prins Bernhard en werkte hij mee aan een kerstalbum van Prinses Christina. Dinsdag 7 december 2021, de dag dat Prinses Amalia haar achttiende verjaardag viert, klinkt op tientallen carillons door heel Nederland de nieuwe carilloncompositie Amalia Achttien! van de Nederlandse componist Bob Zimmerman.
“Ik kreeg alle vrijheid, er waren geen regels en als die er al zouden zijn, zou ik ze niet hebben willen eerbiedigen”, zegt Bob Zimmerman. “Mijn eigen intuïtie moet leidend zijn. Nooit eerder schreef ik voor carillon. Het is een eigenaardig instrument met specifieke eigenschappen. Elke interval klinkt met rare boventonen, maar dat maakt een carillon juist een carillon. Zeer blij ben ik met de hulp die ik kreeg van beiaardier Boudewijn Zwart. Ik kon met hem mee naar boven in de Westertoren. Dat was een feest voor deze Amsterdammer.” Hij heeft het stuk, dat vijf minuten lang is, in zijn hoofd bedacht en geschreven. Als vorm koos hij het rondo, waarbij het hoofdthema een vrolijke melodie is die regelmatig terugkeert, een melodie die blijft hangen. “De eerste en de laatste seconden hebben iets hymnisch, iets statigs. Korte noten schrijven is zinloos, alles op een carillon klinkt secondenlang door. Achter de digitale piano, met de galm op tien, heb ik gecheckt of alles klopte. Ik heb het nog niet horen uitvoeren op carillon, dat moet bewaard blijven tot de verjaardag. Ik beschouw Amalia Achttien! als een cadeau voor Amalia maar ook voor de gehele Nederlandse bevolking.”
Bob Zimmerman - fotograaf Melchior Huurdeman
Historie
Met deze speciale compositie wordt een eeuwenoude traditie voortgezet. Al sinds de zestiende eeuw spelen beiaardiers nieuwe werken, opgedragen aan stadhouders en leden van het Koninklijke Huis, tijdens inauguraties, stads- en staatsbezoeken, huwelijksfeesten, verjaardagen en uitvaarten.
De partituur wordt op dinsdag 7 december om 16.00 uur in het gemeentehuis van Den Haag door Bob Zimmerman officieel overhandigd aan Jan van Zanen, burgemeester van de residentiestad. Aansluitend speelt beiaardier Gijsbert Kok vanuit de toren van de Grote Kerk in Den Haag de officiële première van Amalia Achttien!
Amalia Achttien! is een initiatief van de Koninklijke Nederlandse Klokkenspel-Vereniging. Het Koninklijk huis heeft meegedeeld dat de Koninklijke familie de compositie met belangstelling tegemoetziet. Het ligt in de lijn der verwachting dat de compositie ook de komende decennia bij feestelijke gebeurtenissen gespeeld gaat worden.
Amalia Achttien!
Dinsdag 7 december 2021 klinkt Amalia Achttien! op talrijke carillons in heel Nederland. Ook de dagen erna wordt het stuk door heel Nederland uitgevoerd. De compositie zal ook klinken op Koningsdag 2022.
Het carillon
Het carillon heeft als oudste instrument van de openbare ruimte, door de eeuwen heen een belangrijke rol gespeeld in de Nederlandse geschiedenis en die van het Koninklijk Huis in het bijzonder. Bij vreugde en verdriet, in vredestijd en tijdens oorlog en bezetting klonk het carillon. Het carillon dat wel de "stem van de stad" genoemd wordt, vertolkt de gevoelens van de bevolking. Het carillon is een laagdrempelig instrument dat mensen met verschillende culturele achtergronden bereikt en daar mee is het bij uitstek een instrument dat mensen verbindt. In de afgelopen jaren heeft het carillon tijdens de Coronacrisis, de viering van 75 jaar Vrijheid, Koningsdag en Bevrijdingsdag 2020 en 2021 deze verbindende rol met verve vervuld.
Op deze interactieve kaart kunt u zien waar en wanneer voor Hare Koninklijke Hoogheid Prinses Amalia gespeeld zal worden. De directe link naar de interactieve kaart: https://www.google.com/maps/d/u/0/edit?mid=1yoTUce8RxmS0M0lI-2L7gbCRf2-pUZn2&usp=sharing
Aanmelden van uw bespeling kan via: https://forms.gle/h9BttFDiAQm5HzHq7
Informatie van: http://jacobvaneyckfestival.nl/
"Na de succesvolle eerste editie in 2018 krijgt het Jacob van Eyck Festival een vervolg.
Van 14 t/m 17 oktober 2021 gonst de vestingstad Heusden weer van blokfluit- en
beiaardmuziek, geïnspireerd door de beroemdste bewoner die het stadje heeft
voortgebracht: componist Jacob van Eyck. En nu ook met een flinke serie
beiaardconcerten in Den Bosch, dankzij een vruchtbare samenwerking met de
Bossche Beiaardstichting.
Wie was Jacob van Eyck?
De blinde jonkheer Jacob van Eyck (ca. 1590-1657) deed baanbrekend werk in de
ontwikkeling van het klokkenspel, maar werd vooral bekend door zijn virtuoze werk voor solo
blokfluit: Der Fluyten Lust-Hof, door kenners geroemd en tegelijk gevreesd vanwege de hoge
moeilijkheidsgraad. Jacob van Eyck werd hoogstwaarschijnlijk in Heusden geboren, maar
zijn wortels lagen in Den Bosch: zijn voorvaderen van beide kanten waren prominente
Bosschenaren. Niet vreemd dus dat het festival nu in beide steden actief wordt!"
Wilt u meer weten, klik dan op deze link: Bezoek de festivalwebsite http://jacobvaneyckfestival.nl/
Eindelijk is het dan zover! Op zondag 12 september 2021 wordt de nieuwe Plechelmus-klok feestelijk in de stad ontvangen. Daar horen muzikanten bij en wijze woorden! Om 14.00 uur vertrekt vanaf het station in Oldenzaal een stoet naar de basiliek. De stoet bestaat uit theatergroep Hydra, de Suisse, Koninklijke Harmonie St. Joseph, diverse oldtimers, een aantal bespannen koetsen, optochtvereniging De Muiters, en de eenmalige Klok-kapel bestaande uit talloze Oldenzaalse muzikanten, jong en oud.
De Plechelmus-klok zelf staat op een met bloemen versierde en door drie paarden getrokken platte wagen. Inwoners en belangstellenden zijn van harte uitgenodigd om aan te sluiten in de stoet of om vanaf een plekje langs de route de klok te bewonderen. Aansluitend om 15.00 uur een speciale bijeenkomst in de basiliek waar de officiële overdracht van de klok aan de stad plaatsvindt. Koninklijke Muziekvereniging Semper Crescendo brengt opnieuw de indrukwekkende compositie 'Basilica Sacra' van Johan de Meij, ten gehore waarbij het Stadsjongenskoor het alom bekende Plechelmuslied zingt. Ook het onlangs gerestaureerde orgel zal klinken.
Nog enkele kaartjes
Kaartjes à 2 euro zijn bij Tourist Info Oldenzaal te verkrijgen. Er is momenteel nog een beperkt aantal beschikbaar! Voor toegang tot de basiliek moeten bezoekers wel een QR-code kunnen tonen op de CoronaCheck-app.
Tentoonstelling
In de week van maandag 13 t/m zaterdag 18 september is de Plechelmus-klok dagelijks van 13.00-20.00 uur (gratis) te bezichtigen (toegang via de basiliek). De klok wordt voor deze gelegenheid alvast in de nieuwe luidstoel gehangen. Verder is een film te bekijken over het gieten van de klok, het uit de gietkuil hijsen, en het stemmen van de klok. Achtergrondinformatie over de nieuwe klok en de beiaard in de toren wordt op een aantal dundoeken gepresenteerd.
Wijding
Tijdens een eucharistieviering in de basiliek op zondag 19 september om 10.00 uur zal de klok worden gewijd door kardinaal Wim Eijk, aartsbisschop van Utrecht. Voor de viering zelf gelden nog de bekende beperkende maatregelen. Dat betekent dat de kerk niet volledig beschikbaar is. De plechtige wijding zelf vindt overigens buiten plaats op het St. Plechelmusplein.
Plechelmus-klok
De nieuwe klok, met een gewicht van 3890 kg en een diameter van ongeveer 180 cm, is op 20 december 2020 om 13:18 door klokkengieter Abel Portilla gegoten in het Spaanse San Bartolomé de Vierna (Cantabrië). De klok is de eerste Spaanse klok in een Nederlandse kerktoren en de zwaarste luidklok in de provincie Overijssel. Met de komst van deze klok beschikt de St. Plechelmustoren straks ook over het eerste zesgelui in de provincie!
Campanoloog en beiaardier Gideon Bodden nam het profiel van de Maria-klok, in 1493 door Geert van Wou voor Oldenzaal gegoten, als uitgangspunt. Enkele jaren geleden vond hij, min of meer bij toeval, in Spanje een klokkengieter die bekend was met de methode waarop in de middeleeuwen een klokkenvorm uit leem werd gemaakt. Bovendien bleek deze klokkengieter ook nog over een houtgestookte reflectieoven met natuurlijke luchtinvoer te beschikken. Allerlei gunstige voorwaarden om te pogen de klankkleur van de eeuwenoude Maria-klok zo dicht mogelijk te benaderen.
Dat de klok aan de stad Oldenzaal kan worden aangeboden is volledig te danken aan de Stichting Scholtenhaer. Het was in 2013 wijlen Anton Reef sr. die het plan voor een nieuwe Plechelmus-klok zo geweldig vond, dat hij besloot dit project te financieren. Anton Reef jr, als voorzitter van de stichting, heeft met veel enthousiasme en betrokkenheid de wens van zijn vader uitgevoerd! Ergens halverwege oktober zal de klok in de toren worden gehesen!
Een bijzonder afscheid met Multiplicity: een werk voor twee beiaarden en 12 luidklokken.
Op donderdag 9 september neemt na 31 jaar Auke de Boer afscheid als stadsbeiaardier van Groningen. Geheel in stijl wordt de oude beiaardier uitgeluid en worden de nieuwe beiaardiers, Bob van der Linde en Maurits Bunt, ingeluid.
Van 19.30-20.30 uur is het “In- en uitluiden beiaardiers stad Groningen” te horen op de luisterplekken: Martinikerkhof of dakterras van het Groninger Forum. Op het gevarieerde programma staan werken van o.a. Haydn, De Rolling Stones, Mozart, Vera Lynn.
Het concert wordt afgesloten met een bijzonder werk: Multiplicity (Maassen, 2008). Multiplicity is een werk voor beiaard, gespeeld door twee beiaardiers en de 12 luidklokken. In de Martinitoren hangen in totaal 62 klokken, de van oorsprong Hemony beiaard en 12 luidklokken. Daarnaast staat er nog een demo carillon met 18 klokken. Het werk werd door Jacques Maassen geschreven ter gelegenheid van het Beiaard-Wereldcongres 2008 in Groningen en opgedragen aan het Groninger Beiaard Duo Adolph Rots en Auke de Boer. Zij verzorgden op donderdag 17 juli 2008 de première van dit werk, samen met het Groninger Klokkenluiders Gilde (GKG). Dit werk wordt bij bijzondere gelegenheden zoals 400-jarig bestaan van de Rijks Universiteit Groningen (RUG) in 2014, uitgevoerd.
Het werk van Maassen maakt gebruik van het volledige gelui van 12 klokken in verschillende combinaties en daarbovenop het befaamde Martinicarillon met 52 klokken (Hemony 1664/ Eysbouts 1985). Tijden het in- en uitluiden op donderdag 9 september zijn de nieuwe beiaardiers, Bob van der Linde en Maurits Bunt, de solisten: zij brengen bovenop de kleuren van het gelui citaten met muziek van Rachmaninoff en Arvo Pärt. Hun spel, in een strak metrum met een repetitief karakter, maakt het verschil met de ‘willekeur’ van de luidklokken. Auke de Boer, emeritus stadsbeiaardier, zal het geheel van klokluiders en beiaardiers op de luidzolder van de Martinitoren dirigeren.
Kortom een waardig afscheid voor een beiaardier die zich 31 jaar met hart en ziel heeft ingezet voor Stad, Stadjers en “Olle Grieze”.
Programma ‘In- en uitluiden’ beiaardiers stad Groningen
Donderdag 9 september: 19.30-20.30 uur
Luisterplekken: Martinikerkhof of dakterras Groninger Forum
Auke de Boer bespeelt de Hemony beiaard
1. Sonata a Cimbalo Solo Sijbrandus van Noordt
1657-1701
2. Lady Jane Rolling Stones
3. My Way Jacques Revaux
(*1940)
Bob van der Linde bespeelt de Hemony beiaard
4. “La Clemenzo di Tito” Wolfgang Amadeus Mozart
a. ouverture 1756-1791
b. aria ‘al perdonna al prima affetto’
5. Comment te dire adrieu Francoise Hardy
(*1944)
Maurits Bunt bespeelt de Hemony beiaard
6. Menuet en Trio Staf Nees
1901-1965
7. Sonate D-dur Hb XVI: 4 Joseph Haydn
1732-1809
8. From the time to say goodbye Vera Lynn
1917-2020
9. Multiplicity (Patterns VI, 2008) carillon en luidklokken
m.m.v. G.K.G.
Toelichting
Multiplicity is een werk voor beiaard, gespeeld door twee beiaardiers en de
12 luidklokken. In de Martinitoren hangen in totaal 62 klokken (daarnaast
is er nog een demo carillon met 18 klokken). Het werk werd door Jacques
Maassen geschreven ter gelegenheid van het Beiaard-Wereldcongres 2008
in Groningen en opgedragen aan het Groninger Beiaard Duo Adolph Rots en
Auke de Boer. Zij verzorgden dan ook op donderdag 17 juli 2008 de
première van dit werk, samen met het Groninger Klokkenluiders Gilde
(GKG). Ook bij het 400 jarig bestaan van de RUG in 2014 is het uitgevoerd.
Het werk van Maassen maakt gebruik van het volledige gelui van 12
klokken (Van Trier 1572, Van Bergen 1962, Eysbouts 1992-94) in
verschillende combinaties en daarbovenop het befaamde Martinicarillon
met 52 klokken (Hemony 1664 / Eysbouts 1985).
Tijden het in- en uitluiden op donderdag 9 september zijn de nieuwe
beiaardiers de solisten: zij brengen bovenop de kleuren van het gelui
citaten met muziek van Rachmaninoff en Arvo Pärt. Hun spel, in een strak
metrum met een repetitief karakter, maakt het verschil met de ‘willekeur’
van de luidklokken. Auke de Boer, emeritus stadsbeiaardier, zal het geheel
van klokluiders en beiaardiers op de luidzolder dirigeren.
Auke de Boer (*1954) was van 1990 tot 2021 werkzaam als beiaardier op
de Martinitoren in Groningen. Daarnaast was hij ook beiaardier voor de
Rijksuniversiteit Groningen en in de stad Dokkum. Verder was hij organist
van de Grote- of Martinuskerk in Dokkum en muziekdocent op de SCG
Liudger in Drachten. Auke de Boer gaf concerten in Japan, Amerika en
Europa, afgelopen zomer nog in Litouwen en België.
Bob van der Linde (*1995) is als beiaardier actief in Arnhem
(Eusebiustoren), Groningen en Oudewater. Concerteerde op
beiaardfestivals in Europa en Amerika. Daarnaast is hij concerterend
organist en organist van de Martinikerk in Sneek. En verder was hij
betrokken bij theatervoorstellingen van Stichting Voor De Wind en het
museum Speeldoos tot pierement.
Maurits Bunt (*1997) is beiaardier in Epe en Groningen. Daarnaast is hij
organist van de Ev. Lutherse kerk in Apeldoorn, continu speler bij het
ensemble Geistliches Consort, programmeur van de serie
Bergkerkconcerten in Deventer en docent voor orgel & klavecimbel aan de
Muziekschool Barneveld. En tot slot is Maurits Bunt actief als concerterend
musicus.
Poëzieconcert met stadsbeiaardier en streekdichters
Op 10 september om 17:00 uur geeft de Streekdichter fan Noardeast-Fryslân, Geart Tigchelaar, met zijn voorgangers een poëzieconcert in de binnenstad van Dokkum. De carillonmuziek wordt verzorgd door stadsbeiaardier Auke de Boer.
Tigchelaar wil de verbinding leggen tussen zijn voorgangers, de voormalige DongeraDichters en Streekdichters: Akke Brouwer, Mark Spijkers, Tsead Bruinja en Jankobus Seunnenga. Zij hebben het ambt mede vormgegeven tot wat het nu is en kunnen nu opnieuw van zich te laten horen. Het optreden is een weerspiegeling van 15 jaar Streekdichterschap.
Het bonte gezelschap van poëten wordt muzikaal begeleid door stadsbeiaardier Auke de Boer, die steeds tussen de voordrachten door op het carillon speelt. De dichters staan op een rondvaartboot en dragen om beurten een gedicht voor op een ander punt aan het Dokkumer Diep. Ze starten bij de Kettingbrug, dan volgt het Hellinghûs, De Syl, Bontebrug en als laatste de Wittebrug. Het wordt een niet alledaags en dus erg bijzonder poëzieconcert voor iedereen in Dokkum.
Voor de pers:
Contactpersoon Stichting Streekdichter fan Noardeast-Fryslân: Rennie Veenstra
Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.
Contactgegevens Geart Tigchelaar:
Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.
0641863980
Foto: Geart Tigchelaar
