Hans van Dijk is een veelzijdig man. Op zijn website vind je veel onderwerpen die zijn belangstelling hebben: lokale geschiedenis, treinen, zendamateurs, politiek èn carillons. Over het opnemen en streamen van carillonconcerten had ik een gesprek met hem.
Hans, hoe is je belangstelling voor het carillon ontstaan?
Ik kom oorspronkelijk uit Oudewater, daar heb ik tot mijn 20ste gewoond. In Oudewater hoorde ik het carillon spelen en ’s zondagmorgens hoorde ik al heel jong op de Belgische radio mooie beiaardconcerten.
Die opnames waren niet altijd even mooi maar het fascineerde me omdat ik alleen maar de carillons van Oudewater en Gouda kende, waar ik weer heel andere dingen hoorde. Ik dacht, dat moet ik eigenlijk vastleggen. Met een klein recordertje ben ik toen begonnen met Jaap van der Ende op te nemen. De opnamekwaliteit was niet al te best, maar het heeft me wel overtuigd van het belang van het vastleggen van carillon bespelingen. Ik denk dat historici over 50 jaar dankbaar zullen zijn voor die opnames. Denk maar aan het stukje film uit 1938 dat we op YouTube kunnen zien met Jacob Vincent op het carillon van het paleis op de Dam!
Toen de zomeravondconcerten in Gouda begonnen ben ik die gaan opnemen. Meestal hield ik die opnames voor mezelf, soms zette ik ze online.
Een video-opname boeit meer dan alleen maar geluid. Toen YouTube pas bestond heb ik een filmpje geplaatst van Boudewijn Zwart. Die speelde Bach in Gouda en dat werd een geweldige hit. Ik geloof dat die wel 10.000 kijkers heeft opgeleverd! Het geluid was niet heel fraai door de bijgeluiden van het klavier, al valt dat in Gouda nog wel mee.
Kreeg je wel eens verzoeken van anderen of je van hun spel een opname wilde maken?
Ja, een componist uit Gouda vroeg of ik een opname wilde maken van zijn beiaardcompositie. Ik ben me toen gaan verdiepen in de techniek van het opnemen. Het synchroon monteren van beeld en geluid viel nog niet mee, ik was niet tevreden met het resultaat.
Tijdens de lockdown werd het streamen ineens heel actueel. Op 5 mei vorig jaar was er geen bevrijdingsfeest en toen heb ik Boudewijn kunnen overhalen om een concert te geven dat dan ook live te zien moest zijn via internet. Ik wist uit een krantenknipsel dat Maria Blom als jonge vrouw hier in Gouda op 5 mei 1945 een bevrijdingsconcert gegeven heeft terwijl de Duitsers nog op de markt liepen… Gouda was een van de eerste bevrijde steden in het westen van Nederland. Maria Blom heeft ook een concert gegeven op 5 mei 1970 en ze vertelde mij dat verhaal toen ik met haar de toren op ging. Ik zei tegen Boudewijn: dit moeten we in 2020 herhalen! Vanwege de lockdown moest het concert gestreamd worden. Ik heb toen contact gezocht met iemand van de kerk die daar ervaring mee had. Die heeft dat vervolgens gedaan maar wel met de klaviergeluiden erbij. Daarna ben ik gaan experimenteren met de plaatsing van microfoons, heb advies gevraagd aan een deskundige op dat terrein en heb een geschikte microfoon gekocht. Vanwege de plaatsing dicht bij de klokken heb ik die microfoon in meerdere lagen textiel gewikkeld en dat bleek goed te werken. Met een programmaatje op m’n laptop en een combinatie van plaatsing, microfoonafstelling, inpakken en mixen kun je de klokken goed opnemen zonder teveel bijgeluiden.
Kun je uitleggen wat het effect is van ‘inpakken’ van microfoons?
Je moet je voorstellen dat de microfoons vlak onder de klokken liggen en wat voor geluid er dan binnenkomt. Daarom pak ik ze in dikke doeken en ook nog een overal eromheen. Om een stabiel geluid te krijgen leg ik ze in het midden van de lantaarn.
Ga je je opname-activiteiten ook aanbieden aan de KNKV?
Ja, het lijkt me goed om dit ook op andere plaatsen te doen. Ik denk bijvoorbeeld aan een manifestatie rond Amalia op 7 december. Het opnemen van een beiaard is best lastig. Ik hoor soms opnames waarvan ik denk: dat moet toch beter kunnen en met mijn apparaten en expertise lukt dat ook aardig. Ik zou het wel leuk vinden om ook op andere plaatsen streaming op touw te zetten, ook al is dat een hele onderneming. De laatste keer heb ik drie camera’s gebruikt voor afwisseling in het beeld. Oók een microfoon bij het klavier zodat de beiaardier iets kan vertellen, over de muziek die hij speelt of over de beiaard. Boudewijn Zwart bijvoorbeeld, die doet dat heel enthousiast. De mensen komen dan via zo’n filmpje ook iets meer te weten over het carillon en muziek.
En dat alles met één laptop?
Via mijn dochter kwam ik aan een AV-programmaatje dat de jeugd gebruikt om game-filmpjes te maken. Je kan er ook mee live-streamen. Ik doe dat via YouTube, daar bereik je de meeste mensen mee en je kunt de opnames altijd terug zien. De kwaliteit van een opname is beter omdat je met live-streaming beperkt wordt door de bandbreedte. Als er geen internetverbinding is op de toren gebruik ik mijn mobile telefoon als wifispot om het signaal naar YouTube te sturen. Livestream heeft toch iets extra’s: nú gebeurt het, je bent er bij!
Dick Klomp
Wie gebruik wil maken van de mogelijkheden die Hans biedt kan contact met hem opnemen:
Hans van Dijk
