Nieuwsoverzicht
15 juli 2019 is een zeer speciale dag voor de bewoners van de Rijp, dan worden namelijk de klokken van het spiksplinternieuwe carillon van de Rijper Grote Kerk naar boven gehesen.
Het is een kroon voor de stad en alle bewoners die in gezamenlijkheid de kosten voor hun nieuwe carillon gedragen hebben. In een tijd waar de beiaard en beiaardmuziek niet overal meer van zelfsprekend zijn is de plaatsing van een geheel nieuw instrument een heel mooi teken van verbinding.
De Rijp heeft bij een beruchte grote brand in 1654 haar carillon verloren. Daarna is de kerk wel herbouwd maar een carillon werd niet meer teruggeplaatst. De constructie van de toren is zo behouden dat het mogelijk is een nieuw carillon te plaatsen onder de twee luidklokken. Nu, 4 eeuwen na het verlies, wordt het culturele en toeristische karakter van deze gemeente extra versterkt met een uniek eigen instrument.
15 juli wordt een spectaculaire dag, die vroeg begint met het openen van het toren dak om 7.00 uur ’s ochtends. Voor de kerk zal een grote kraan komen te staan om de klokken omhoog te takelen. De installatie van de grootste klok, geadopteerd door de gemeente Alkmaar, zal zeker indrukwekkend zijn.
Na de succesvolle installatie van de 43 klokken, zal er in deze zomer een openingsevenement gehouden worden.
Op de website van de stichting Carillon de Rijp is meer informatie te vinden.
Ook het NH nieuws heeft interessante artikelen over het proces van planning tot plaatsing, bijvoorbeeld dit artikel van april 2019.
ASTEN — Klokkendorp Asten staat zondag 26 mei in het teken van het jaarlijkse muziekfestival 'Alle Klokken Luiden'. Op drie locaties in en rond Museum Klok & Peel in Asten staan bijzondere muzikale optredens op het programma. Van 13.00 tot 17.00 uur. De toegang is gratis.
Zoals elk jaar kunnen muziekliefhebbers op de vierde zondag van mei in Asten terecht voor het festival 'Alle Klokken Luiden'. Dit keer heeft het muziekfestival een extra feestelijk tintje vanwege het 50-jarig bestaan van het museum. 'Alle Klokken Luiden' wordt gedragen door maar liefst drie mobiele beiaarden en beiaardiers uit de Lage Landen. Ook het museum en de nieuwe collecties zijn opengesteld.
Beiaarden, beiaardiers en muzikanten
De drie mobiele beiaarden die tijdens 'Alle Klokken Luiden' worden ingezet, hebben alle drie een pracht van een reputatie. Frank Steijns, stadsbeiaardier van Maastricht, Heerlen en Weert komt met het 43 klokken tellende mobiele concertcarillon, waarmee hij samen met het Johann Strauss Orkest van André Rieu de hele wereld overvloog.
In de Oranjerie komt de Bronzen Piano te staan van Koen Van Assche, stadsbeiaardier van Lier en Turnhout en co-stadsbeiaardier van Antwerpen. Zijn 50 klokken tellende mobiele beiaard is gebouwd bij Koninklijke Klokkengieterij Eijsbouts in Asten, heeft de vorm van een concertvleugel en geldt in de carillonwereld als een juweeltje van innovatie.
Op het grasveld tegenover het museum komt het eveneens 50 klokken tellende mobiele concertcarillon Bell Moods van pianist/organist/beiaardier Boudewijn Zwart te staan. Dat instrument is bekend van onder meer de Amsterdamse Grachtenconcerten. Zwart staat zelf niet op de speellijst, maar hij geeft zijn instrument graag in bruikleen aan Rosemarie Seuntiëns, stadsbeiaardier van Asten, Eindhoven, Helmond, Oirschot, Roermond en Venray. Andere beiaardiers die bij Museum Klok & Peel de klavierstokken beroeren zijn Richard de Waardt (stadsbeiaardier Rotterdam), Jan Verheyen (stadsbeiaardier Hasselt) en Luc Rombouts (naast bestuurslid van het museum, stadsbeiaardier van Tienen en universiteitsbeiaardier van Leuven).
En er zijn meer musici die hun opwachting maken. Zoals onder andere gitaarvirtuoos Cedric Honings, Zolotoj Plyos een traditionele Russische Volksmuziekgroep, Het Pulse Percussion Trio in samenspel met Koen Van Assche en Araumi Daiko dat samenspeelt met Rosemarie Seuntiëns. Heel bijzonder is ook de komst van een heus verplaatsbaar orgel in 18e-eeuwse Venetiaanse stijl. Het bestaat uit twee delen die samen een volledig éénklaviersorgel vormen, waarbij het gedeelte met het klavier als apart continuo-orgel kan worden gebruikt. Door Arno Kerkhof bespeeld en in samenspel met Frank Steijns, belooft dit een muzikaal hoogtepunt te worden.
Feestelijk is ook het optreden van de Fanfare Wilhelmina uit Vlierden op het plein voor het museum waar zij samen met Rosemarie Seuntiëns op de beiaard te horen zullen zijn. Later op de dag wordt hier geduelleerd tussen Jan Verheyen op de beiaard en DJ Courtasock met hun ‘Carillon Jam’.
Museumcollecties steeds in ontwikkeling
De vaste klok- en natuurcollecties van het museum zijn onlangs onder de noemers ‘De Peel aan Zee’ en ‘Klank van de Lage Landen’ bij de tijd gebracht. Het museum heeft daarnaast de ambitie om twee keer per jaar een wisseltentoonstelling in te richten. Het komende anderhalf jaar staat in het teken van 75 jaar vrijheid. Momenteel zijn er in het Astense museum in dat kader drie tentoonstellingen over de Tweede Wereldoorlog te zien. De eerste ‘Klokkenroof’ is al een tijdje te bekijken en gaat over de geroofde kerkklokken die werden omgesmolten voor de Duitse oorlogsindustrie. De tweede tentoonstelling ‘Meisjes van Toen’ toont tekeningen die vlak na de Tweede Wereldoorlog zijn gemaakt door leerlingen van het St. Catharinalyceum in Eindhoven. Helemaal nieuw is: Death Valley De Peel. Deze expositie gaat over de zware gevechten die in deze regio hebben plaatsgevonden.
Onder de noemer Death Valley De Peel initieert het museum momenteel regiobreed meer activiteiten in het kader van 75 jaar bevrijding. Op 6 juni is de officiële opening van de tentoonstelling, die nu al te zien is. De regionale verbreding past perfect in de toekomstvisie van het museum. Sterker nog, het museum timmert ook internationaal aan de weg met het internationaal expertisecentrum voor campanologie.
Ook is het museum met o.a. de nieuwe vaste presentatie ‘Klank der Lage Landen’ en het onlangs geopende ‘Hemonyspoor’ gratis te bezichtigen.
Lees meer over alle details en tijdstippen van bespeling op www.museumklokenpeel.nl. 'Alle Klokken Luiden' is zondag 26 mei van 13:00 tot 17:00 uur in Museum Klok & Peel aan de Ostaderstraat 23 in Asten.
ASTEN — Ter gelegenheid van de 400ste geboortedag van Pieter Hemony (1619) en ter viering van het 50-jarig bestaan van Museum Klok en Peel werd op 15 april een boeiende studiedag georganiseerd in Asten. Een dag waar beiaardiers en liefhebbers hun hart konden ophalen. Alles werkte mee om van deze studiedag een sfeervol evenement te maken. Het zonnetje scheen, de tuin ontwaakte in de lentezon, de orangerie was een feest van licht en klank. De muzikale omlijsting door Frank Steijns op Reizende beiaard en Norbert Bartelsman op klavecimbel maakte het geheel compleet.
In zijn openingswoord stond museumvoorzitter Harry van der Loo stil bij 50 jaar Museum Klok en Peel en de plannen voor de toekomst, o.a. een tentoonstelling over de restauratie van de beiaard van Arlington (USA). Luc Rombouts ging in zijn openingswoord in op het belang van het werk van de gebroeders Hemony voor de beiaardcultuur in de Nederlanden. Dankzij hen en Jacob van Eyck konden de burgers van de Lage Landen al in de 17deeeuw, als eersten in Europa, genieten van muziek in de openbare ruimte. Deze mannen hebben de basis gelegd voor de beiaardcultuur.
Rudolf Rasch plaatste aan de hand van enkele originele documenten, o.a. een lijst van “klokdeunen” uit Alkmaar, de beiaardmuziek in zijn tijd en cultuur. Zijn conclusie was dat het repertoire van het handmatige spel niet veel verschilde van de bespeling met de trommel. In de Noordelijke Nederlanden vormden psalmen en geestelijke liederen een belangrijk deel van het repertoire. De beiaard speelde zeven dagen per week en droeg daardoor in grote mate bij aan de muzikale vorming van de burgers.
Bert Augustus ging in op de techniek van klank en geluid van klokken. Hij stond stil bij de vernieuwingen bij de klokken van de gebroeders Hemony. De vraag rees of het stemmen van de klokken een zaak van “trial and error” was of dat er technisch inzicht aan ten grondslag lag, met name door het contact van de Hemony’s met de Utrechtse beiaardier, componist en theoreticus Jacob van Eyck. Een feit is dat de gebroeders Hemony hun klokken een iets te dikke wand gaven, waardoor een stemreserve ontstond. Die gaf de mogelijkheid om in de ronddraaiende klok metaal weg te slijpen.
Dick van Dijk ging in op de versieringen en teksten in Latijn en Nederlands, aangebracht op de klokken van de Hemony’s. De eerste Hemonyklok is in 1641 in de Hofkerk in Goor geplaatst. Deze klok was al rijk versierd. Soms wordt op de klokken het stadswapen aangetroffen. De veelal Latijnse teksten stamden uit de Vulgata. Bijzonder is de beiaard van Antwerpen waarop de geschiedenis van de stad staat vermeld. Dick deed een oproep aan een ieder om bij restauratie de teksten op de klokken te fotograferen en te documenteren.
Jan Willem Achterkamp, stadsbeiaardier van Deventer op de Hemony-beiaard uit 1647, sprak vol liefde over de mogelijkheden van dit instrument, dat tegenwoordig 53 klokken telt. Geïnspireerd door de oorspronkelijke beiaard van de gebroeders Hemony met 25 klokken heeft Jan Willem het initiatief genomen voor een kleine beiaard in Bathmen met 27 klokken. Sinds 2008 bespeelt hij deze met veel plezier naast het instrument in Deventer.
Heleen van der Weel ging in op de achtergrond van de gebroeders Hemony, die als rondreizende klokkengieters door Europa trokken. Geboren in Lotharingen hadden ze zich bekwaamd in brons gieten, vooral in het vervaardigen van luidklokken. Vanaf 1642 werkten ze respectievelijk in Zutphen, Amsterdam en Gent. Heleen stond uitgebreid stil bij deze wijze waarop de klokkengieterij was opgebouwd en ingericht en waar de verschillende gieterijen exact gesitueerd waren.
De laatste bijdrage was van Rudi van Straten, zelf organist en werkzaam als senior specialist bij de Rijksdienst Cultureel erfgoed. De titel van zijn bijdrage luidde: “Hemony’s erfenis; een klinkende uitdaging?” Hij stond uitgebreid stil bij de grote schat aan klinkend cultureel erfgoed: 1.000 torenuurwerken, 3.000 luidklokken, 1.600 orgels en 180 beiaarden. Het betreft een schat van zeer grote waarde, die echter in gevaar is door verschillende oorzaken zoals het verdwijnen van vakmanschap, de secularisatie en bezuinigingen. De kwaliteit van de woon- en werkomgeving wordt sterk bepaald door identiteit: het gemeenschappelijk bezit en de gedeelde ervaringen. Verbreding van het draagvlak voor het klinkend erfgoed is een voorwaarde om dit erfgoed te behouden en door te geven. Mensen, jong en oud, die de muzikale beleving, de betekenis, de functie en de traditie van een instrument niet kennen, zullen zich niet inzetten voor het behoud ervan. In dit opzicht is het vijf voor twaalf. De beiaard staat voor de uitdaging om nieuwe zingeving, nieuwe tradities vorm te geven, het verhaal van de beiaard in de eigen gemeenschap door te vertellen en door te geven, om “oral history” te schrijven.
Ada Boerma
AMES — De faculteit Muziek van de Universiteit van Iowa in Ames (USA) kondigt met trots de compositiewedstrijd voor beiaard 2019 aan. Het doel van de wedstrijd is om jonge componisten van ten hoogste 35 jaar aan te moedigen originele beiaardwerken te schrijven.
Het ingezonden werk moet een originele compositie zijn voor een vier-octaafs beiaard (c0 to c4) met een pedaal van twee octaven. De compositie mag een solowerk, een vierhandig stuk voor één beiaard, of een werk voor carillon samen met één of meer andere instrumenten of koor zijn. De tijdsduur van het werk moet tussen de 4 en 7 minuten zijn. Een bewerking wordt niet geaccepteerd.
De prijswinnaar ontvangt USD 500 in contanten. De winnende compositie zal tijdens het ISU C-HOP Festival 2019 in première gaan. Met het accepteren van de prijs verwerft de universiteit het recht van eerste uitvoering tijdens het festival.
De juryleden zijn Koen Cosaert, Jeffrey Prater, en Tin-Shi Tam. De jury heeft het recht om geen prijs toe te kennen als het niveau van de ingezonden werken onvoldoende is. De beslissing van de jury kan niet worden aangevochten.
De compositie moet uiterlijk 15 augustus 2019 (datum poststempel) zijn verzonden naar: Carillon Composition Competition 2019, Iowa State University, Music Department, 149 Music Hall, 2427 Union Drive, Ames IA 50011, USA.
Meer informatie over hoe het werk moet worden ingestuurd is te vinden op de website van de universiteit. Het is ook mogelijk contact op te nemen met de beiaardier van de universiteit Tin-shi Tam via de telefoon +1 (515) 294 29 11 of e-mail Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken..
TOURNAI — In de Belgische stad Tournai zal op zaterdag 28 en zondag 29 september 2019 voor de eerste maal de internationale beiaardwedstrijd ‘Maurice en Géo Clément’ worden gehouden. Ter viering van het heugelijke feit dat de beiaardcultuur sinds 5 jaar op de UNESCO Werelderfgoedlijst staat. Voor dit concours kunnen alleen beiaardiers jonger dan 21 jaar zich inschrijven.
Er zijn twee categorieën. De zaterdag is bestemd voor degenen die nog niet de pedaaltoetsen van een stokkenklavier gebruiken. Van hen wordt verwacht dat zij een verplicht werk van Clément op de ambulante kamerbeiaard ‘Koningin Fabiola’ (49 klokken) spelen en een werk naar eigen keuze op het carillon van het Belfort (55 klokken). Op zondag spelen op de torenbeiaard jonge beiaardiers die al wel het volledige stokkenklavier benutten. Ook zij dienen een verplicht werk van Clément te spelen en de bewerking van een eigentijds stuk, bijvoorbeeld pop- of jazzmuziek.
Deelname is gratis en opgeven kan vanaf 24 mei aanstaande. Neem voor meer informatie contact op met Catherine Vanden Broecke van het VVV-kantoor te Tournai (Doornik): Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken..
Géo Clément (1902-1969) was een bekende beiaardier, componist en beiaarddocent in Tournai. Ook zijn broer Maurice bespeelde het carillon en volgde Géo op toen deze in 1957 zijn eigen beiaardschool in Mons (Bergen) oprichtte.
DEN BOSCH — In ‘s-Hertogenbosch wordt van 10 t/m 14 april voor de dertigste keer de Bossche Beiaardweek georganiseerd. Tijdens diverse lunch- en avondconcerten kan men zowel de beiaard van de St. Jansbasiliek als de Stadhuisbeiaard beluisteren. Uiteraard verzorgt stadsbeiaardier Joost van Balkom enkele concerten. Gastbeiaardiers zijn Pieter Maassen, Frederic Dupont, Marcel Siebers, en Jan Bezuijen. Ook zal Darian van Ipenburg (8 jaar), één van de eerste leerlingen van de Bossche Beiaardschool, tijdens deze beiaardweek van zich laten horen.
Op vrijdag 12 april zullen beide beiaarden tegelijkertijd worden bespeeld. Luisterplaats tijdens dit concert is het bovendek van Parkeergarage Wolvenhoek. De gemeente heeft dit bovendek omgetoverd tot een ware stadstuin met meer comfort voor luisteraars. Joost van Balkom schreef voor de beide instrumenten een compositie gebaseerd op een gedicht van Arthur Rimbaud getiteld “Oraison du soir”, oftewel “Avondbede”. De luidklokken van de Sint Jan spelen in deze compositie eveneens een rol.
Sluitstuk van dit jubileumprogramma is een middagconcert met vier koperblazers en een reizende beiaard. Daarbij wordt een selectie van composities van Bossche beiaardiers uitgevoerd.
De Bossche Beiaardweek is niet de enige activiteit van de stichting. De Bossche Beiaardstichting heeft in de afgelopen jaren het programma “Hemelse Tonen” ontwikkeld, met als doel basisschoolleerlingen kennis te laten maken met de beiaard. In dit kader is in september 2018 de Bossche Beiaardschool opgericht. Joost van Balkom verzorgt de beiaardlessen. Daarnaast wil de Bossche Beiaardstichting een digitaal oefenklavier kopen. Met dit digitale klavier kan er op een eigentijdse en passende wijze lesgegeven worden aan de leerlingen. De stichting wil dit oefenklavier bovendien inzetten in de plaats van de rijdende beiaard.
Voor informatie over aanvangstijden en luisterplaatsen: bezoek de website van Bossche Beiaardstichting.
