Nieuwsoverzicht
UTRECHT — Groot was de publieke belangstelling voor de klokgieting, die op zaterdag 27 oktober 2018 plaats vond op het Domplein in Utrecht. Simon Laudy goot in de open lucht om 21.30 uur een klok, bestemd voor de toren van de Buurkerk. Op zondag 28 oktober 13.00 uur werd de klok uitgepakt en konden de in grote getale aanwezige omstanders de eerste klanken van de klok horen. Op een platte wagen werd deze daarna overgebracht naar de Buurtoren.
Een week later werd een tweede klok voor de Buurtoren gegoten in de klokkengieterij Reiderland in Finsterwolde. De uitbreiding van het Buurtoren-gelui met deze beide klokken was een initiatief van de jeugdleden van het Utrechts Klokkenluiders Gilde.
Beide klokken zijn op donderdag 8 november in de toren gehesen en werden op 9 november voor het eerst geluid. De eigenlijke ingebruikname vond plaats op St. Maarten, 11 november 2018 om 19.30 uur. Met deze twee nieuwe klokken is het gelui van de Buurkerk weer op middeleeuwse omvang. Ze vormen als kleinste klokken de bekroning van de totaalklank: do-re-mi-so-ti-do. De klokken kregen een door Sjoerd van Geuns gereconstrueerd profiel naar Steven Butendiic, de gieter van de grootste klok (Banklok, 1471) in de Buurtoren.
De in Utrecht gegoten klok, met slagtoon des2, kreeg de naam Catharina-Amalia, heeft een diameter van 691 mm en een gewicht van 208 kg. Het randschrift luidt: + CATHARINA-AMALIA LUIDT MIJN NAAM : MET HULP VAN UTRECHTS JEUGD GOOT LAUDY MIJ TOT VREUGD : MMXVIII . Op de flank is het koninklijk wapen Catharina-Amalia afgebeeld met daaromheen namen van jeugdluiders.
De grootste van de twee uitbreidingsklokken, met slagtoon c2, kreeg de naam Pontianus en Agnes, heeft een diameter van 738 mm en een gewicht van 259 kg. Het randschrift luidt hier: + PONTIANVS DE SPOLETO VOCOR : SIMON LAUDY ME FECIT + AGNES VOCOR SPES PATRIAE : ANNO DOMINI MMXVIII . Aan de voorzijde bevindt zich een afbeelding van de H. Pontianus, aan de achterzijde een van de H. Agnes.
Ook op de Facebookpagina van het Utrechts Klokkenluiders Gilde (UKG) is informatie over de nieuwe klokken te vinden.
Adolph Rots
MAASTRICHT — De Stichting Klinkend Erfgoed zet zich in voor behoud en ontsluiting van orgels, luidklokken, torenuurwerken en carillons. In dit kader organiseerde zij het Festival Klinkend Erfgoed, waarbij de aftrap in de vorm van een symposium op vrijdag 31 augustus 2018 in Maastricht plaatsvond. Daarnaast waren er allerlei activiteiten waarbij de beiaard veelvuldig én in allerlei bijzondere combinaties, heeft geklonken. Op zaterdag werd een Klokkenestafette in de regio gehouden, waarbij vijf Nederlands-Limburgse en twee Belgisch-Limburgse carillons door beiaardstudenten werden bespeeld.
Frank Steijns had ook zijn eigen instrument meegenomen naar Maastricht om daar onder andere samen te spelen met een DJ en ’s avonds op te treden tijdens een Trance-concert op het ‘Bruis-festivalterrein’. Ook vader Wim en dochter Elien Van den Broeck werkten mee en speelden in Genk (België) een quatre-mains-concert. Op zondag waren de klokken in Heerlen te horen tijdens een concert voor keyboard en beiaard met verzoeknummers, door Frank Steijns en Ward Vlasveld. Op maandag speelde Steijns met zanger en contrabassist Gildas Delaporte samen in het stadhuis van Maastricht. Dinsdagmiddag was in Weert een combinatie van zang, piano en beiaard te horen. ’s Avonds klonk het ‘Carillon Symphonique’ in Maastricht. De laatste dag speelde Steijns in Venlo samen met Martine Weijers op piano.
Mooi dat de klokken op zo’n afwisselende manier voor het voetlicht zijn gebracht: een inspiratiebron voor nieuwe initiatieven! Het vijfdaagse Klinkend Erfgoed Festival 2018 in Maastricht is op film vastgelegd. Een compilatie daarvan, met onder meer beelden van het symposium en een impressie van de verschillende evenementen is op YouTube te bekijken.
Hans van Heemst
DOESBURG — Wat hoor ik nou toch? Waar komen die oerwoudklanken vandaan? Vroegen mensen op straat in Doesburg zich vertwijfeld af op 4 november. De luisteraars op de luisterplaats bij mevrouw Verkade in de tuin wisten het antwoord vanaf de Martinitoren, waar de compositie: “So swaar soos ’n Olifant” werd uitgevoerd door Richard de Waardt.
Deze compositie van Harm Roche van Tiddens zorgde voor de ongebruikelijke klanken vanaf de toren in Doesburg. De compositie was een samenspel van elektronica en carillon. Tijdens de uitvoering reageerde de computer op de klokken en de klanken van het carillon. Dat samenspel zorgde voor bijzondere klanken, die nog het meest deden denken aan de jungle. Dat was ook de bedoeling van de componist zo vertelde hij na afloop. Harm is geïnspireerd door een jonge olifant die de oefeningen doet om zijn slurf te gebruiken. Harm is afkomstig uit Zuid-Afrika, dat verklaart veel. De compositie was het sluitstuk van een reeks van 5 winnendecomposities die het resultaat zijn van de masterclass die de KNKV heeft georganiseerd in samenwerking met de Nederlandse Beiaardschool.
Het programma bestond uit vijf composities die door verschillende beiaardiers werden uitgevoerd (zie foto onder). Het programma werd afgesloten met de compositie 'Centenary Bells', die door Leo Samama geschreven is ter gelegenheid van het 100 jarig bestaan van de KNKV. Toru Takao, de winnaar van het internationale beiaardconcours van Zwolle en Kampen voerde dit stuk uit.
Programma
1. 'Slingertouw' van Joris van Suijdam (beiaardier: Frans Haagen)
2. 'Bagatelles for Carillon' van Nikos Kokolakis (beiaardier: Gijsbert Kok)
3. 'Hunted' van Eveline Vervliet (beiaardier: Carl Van Eyndhoven)
4. 'Five perspectives on a Bell' van Yeal Levy (beiaardier: Gijsbert Kok)
5. 'So swaar soos 'n Olifant' van Harm Roche van Tiddens (beiaardier: Richard de Waardt)
6. 'Centenary Bells' van Leo Samama (beiaardier: Toru Takao)
De KNKV kan terug kijken op een prachtige Grande Finale, waar aan met vijf jonge componisten, en zes bevlogen beiaardiers meewerkten. De burgemeester van Doesburg mevrouw Loes van der Meijs reikte de prijzen uit aan Eveline Vervliet, Yael Levi, Nikos Kokolakis, Harm Roche van Tiddens in de sfeervolle en bomvolle Gasthuiskerk. Naast Frans Haagen, Gijsbert Kok, Gerdien Tanja was ook de componist Peter-Jan Wagemans in Doesburg aanwezig . Zij mogen als organisatoren en docententrots zijn op dit mooie inspirerende resultaat. Tot slot gaat onze dank uit naar de beiaardkring Doesburg en de gemeente Doesburg voor deze mooie en geslaagde dag. Dit concert en de ontvangst in Doesburg was een waardige afsluiting van het succesvolle jubileum jaar, 2018. Een jaar waarin de KNKV heeft laten zien dat ze klaar is voor de volgende 100 jaar.
In dit jubileum jaar zijn zes nieuwe composities voor beiaard toegevoegd aan het repertoire voor de beiaard. De composities zijn te koop bij Beiaardcentrum Nederland.
Ada Boerma
GRONINGEN — Als afsluiting van de jubileumactiviteiten ter gelegenheid van het 25-jarig bestaan van de Stichting Klokkenspel Groningen (SKG) werd op 22 september in de kapel van de Martinikerk in Groningen een seminar gehouden. De ongeveer 50 genodigden en belangstellenden kregen twee lezingen aangeboden over de rijke klokkencultuur in de provincie Groningen en er was plaats voor een gezellige ontmoeting.
Adolph Rots, medeoprichter van de SKG, ging in op hetgeen was gerealiseerd van de negen doelstellingen van de stichting die 25 jaar geleden werden geformuleerd en voegde daaraan een aantal in de naaste toekomst nieuw te verwezenlijken doelen toe. Redmer Alma, historicus, gaf een kort overzicht van geschiedenis van de adel in de provincie Groningen en besprak de rol die de adellijke families, van de middeleeuwen tot in de 19de eeuw, speelden bij het (laten) gieten van luidklokken. Familienamen en –wapens op veel nog bestaande en reeds verdwenen klokken getuigen van die invloed.
Tussen de beide lezingen in werden twee nieuw-verschenen boekwerken gepresenteerd:
‘Welluidend Erfgoed’, een brochure (64 pag. A4) waarin een door Adolph Rots 
geschreven kroniek van 25 jaar SKG en een uitvoerig artikel ‘Adel en klokken’ door Redmer Alma, de neerslag van zijn eerdergenoemde lezing; beide bijdragen rijk geïllustreerd. Te bestellen via
‘Gronings Beiaardboek deel IX’ , geproduceerd door Edition Pors en te bestellen via de website van Beiaard Centrum Nederland. In het beiaardboek zijn een zevental composities/bewerkingen door de vijf thans in de provincie Groningen werkzame beiaardiers opgenomen:
- Klokslag – Levina Pors
- Concerto IV – J.S. Bach en
- Pizzicato – L. Delibes, bewerkt door Auke de Boer
- De Borgtuin – Vincent Hensen
- Variaties ‘Heer Jesu heeft een hofken’ – Adolph Rots
- Mien Grunniger Stad – A. Veeman, bewerkt door Adolph Rots
- Geboren ien Hemonystroat – Henk Veldman
Het eerste exemplaar van beide uitgaven werd door SKG-voorzitter Albert Rodenboog overhandigd aan Henk Helmantel, kunstschilder en liefhebber van de Groninger cultuur met een grote sympathie voor luidklokken.
Adolph Rots
LEUVEN — Klokken worden al eeuwenlang geassocieerd met de vredesgedachte. Zo luidden op 11 november 1918 alle klokken van België, Frankrijk en Engeland om de herwonnen vrede na WO I te vieren. Op 11 november 2018 wordt herdacht dat 100 jaar geleden WO I eindigde met een wapenstilstand. Op die dag zal de nieuwe beiaard van de Abdij van 't Park te Leuven deze vredesboodschap opnieuw uitdragen.
Iedereen is van harte welkom om naar de allereerste beiaardconcerten om 14, 15 en 16 uur te komen luisteren. Voor de inhuldiging schreef de gerenommeerde Vlaamse beiaardier en componist Geert D'hollander het werk Sacrale Suite, een triptiek op gregoriaanse thema's. Dit werk is aan alle beiaardiers aangeboden in de hoop dat velen van hen het op 11 november ook op de 'eigen' beiaard gaan uitvoeren.
De Norbertijnenabdij van Park is één van de best bewaarde abdijen in West-Europa. Er wordt al enkele jaren gewerkt aan de restauratie van dit eeuwenoude complex. In de westertoren van de abdijkerk hing vanaf 1730 een beiaard van 40 klokken, gegoten door de Amsterdamse stadsklokkengieterij van Claes Noorden en Jan Albert de Grave. Dit instrument verhuisde in de 19de eeuw naar de Sint-Pieterskerk in Leuven, maar ging tijdens de Brand van Leuven op 25 augustus 1914 geheel verloren. Op die dag gingen niet alleen veel monumenten, huizen en kunstwerken in vlammen op, maar kwamen ook meer dan 240 burgers om het leven. In 2014 kwam de stadsarchivaris van de Duitse stad Neuss tot de schokkende ontdekking dat reservisten uit zijn stad destijds mede verantwoordelijk waren voor deze tragische gebeurtenis.
De nieuwe beiaard telt 40 klokken die werden gegoten door Koninklijke Eijsbouts. Het benodigde bedrag van ruim 500.000 euro is door meer dan 300 personen en bedrijven uit binnen- en buitenland bijeengebracht. De twee grootste klokken zijn door de stad Leuven en de stad Neuss geschonken. Het totaalgewicht aan klokkenbrons is 10,6 ton. De klokken zijn replica’s van de klokken die tijdens WO I door Duitse troepen werden verwoest. Dankzij de in 1880 door de Leuvense klokkengieter Constant Sergeys gemaakte aantekeningen kennen we niet alleen de opschriften en gewichten, maar is ook het profiel van deze klokken bewaard gebleven.
Het nieuwe instrument gaat deel uitmaken van de internationale groep van vredesbeiaarden die na WO I en WO II wereldwijd werden ingericht.
Meer informatie op de speciale website.
Hylke Banning
DOESBURG — In het kader van het jubileumprogramma van NKV 100 jaar werden componisten uitgenodigd om deel te nemen aan een masterclass “Componeren voor de beiaard” en bij die gelegenheid een nieuwe compositie te maken voor de jarige NKV. Deze masterclass werd in juni 2018 gegeven door de gerenommeerde componist en docent Peter-Jan Wagemans. De 14 deelnemers hadden in april de workshop "Componeren voor de beiaard" gevolgd bij Frans Haagen en Gijsbert Kok, waarna ze aan de slag waren gegaan met het maken van een compositie voor beiaard.
Aan het begin van de workshop werd er op aangedrongen om creatief om te gaan met het instrument en gebruik te maken van alle mogelijkheden die de beiaard biedt. De compositie mocht voor beiaard- solo zijn of voor beiaard met andere instrumenten, waarbij ook het gebruik van elektronica als een optie werd genoemd. De deelnemers kregen een ervaren beiaardier toegewezen die als coach fungeerde en steun gaf bij het maken van de compositie.
Alle composities werden op 29 juni aan Peter-Jan Wagemans, de docent van de masterclass, voorgelegd. Op grond van de adviezen van de docent en op grond van de discussies over de composities kon een nieuwe verbeterde versie van de stukken na de zomer worden ingeleverd.
Peter-Jan Wagemans koos hieruit de vijf beste composities, die op 4 november zullen worden uitgevoerd op het carillon van de Martinitoren in Doesburg. De componisten van de bekroonde werken zijn: Nikos Kokolakis, Yael Levy, Harm Roché van Tiddens, Joris van Suijdam en Eveline Vervliet.
De carillonbespeling op 4 november begint om 14.00 uur en duurt ongeveer 3 kwartier. Na afloop van dit concert zal de burgemeester van Doesburg om 15.00 uur de prijzen uitreiken aan de componisten van de bekroonde werken. Deze gebeurtenis zal plaatsvinden in de grote zaal van de nabij gelegen Gasthuiskerk.
De vijf composities worden door Beiaardcentrum Nederland in een bundel uitgegeven. Na afloop van de prijsuitreiking kan deze bundel in de foyer van de Martinikerk worden aangeschaft. Intekenen via de webshop van Beiaardcentrum Nederland wordt aanbevolen.
Met de uitvoering van de composities eindigt het project “Componeren voor de beiaard”. Het is daarmee ook het sluitstuk van het jubileumprogramma 2018 van de KNKV.
