NAJAARSBIJEENKOMST NKV IN BOLSWARD
Op zaterdag 4 november j.l. was de Nederlandse Klokkenspel-Vereniging te gast in Bolsward, de plek waar de firma Eijsbouts in 1955 in de toren van het stadhuis zijn eerste beiaard afleverde. Bolsward is een betrekkelijk kleine gemeente met nog geen tienduizend inwoners waar een weliswaar klein maar charmant centrum de harten van de bezoekers stal. De fraai gerestaureerde panden rondom de historische kaden, gecombineerd met een fris maar helder ochtendzonnetje beloofden van de dag iets bijzonders te maken. De circa dertig bezoekers van de bijeenkomst werden daarin niet teleurgesteld. Henk Lemckert _________________________________________________________
Het gemeentebestuur had zijn best gedaan. Vanaf tien uur stond de koffie dampend klaar en kon de ochtendtrek worden bestreden met oranjekoek, een voedzame doch smakelijke aanvulling van het ontbijt dat door de meesten immers al weer enkele uren eerder genuttigd was. De voorbeeldige ontvangst, waarbij ook de gemeentesecretaris van Bolsward aanwezig was, mondde uit in een kort welkomstwoordje van de NKV-voorzitter en een dito praatje van de wethouder van cultuur mevrouw Marijke Pieters. Daarna zonderde het gezelschap zich af in de historische raadszaal waar Ir. Foeke de Wolf de aanwezigen in grote trekken wat bijpraatte over de restauratie van deze beiaard, een instrument dat, vóórdat het in de Bolswarder stadhuistoren werd opgehangen, vijf jaar lang als reizende beiaard had gediend. Het is een beiaard die in twee opzichten bijzonder is. Dat geldt allereerst de relatief zware gewichten van de klepels, een bijzonderheid die ook ná de restauratie grotendeels gehandhaafd is. Tweede curiosum betreft de dispositie van een cis1 en dis1 in de bas, niet zozeer geïnspireerd door Quirinius van Blankenburg die in de achttiende eeuw zoiets in Gouda er door drukte, maar wel op instigatie van Flucie van Bergen, de eerste beiaardier van Bolsward, die deze twee toetsen absoluut noodzakelijk achtte voor de weergave van de door hem gespeelde beiaardmuziek. In zijn optiek was een drie-octaafsbeiaard (de omvang van destijds, later is het instrument uitgebreid tot 44 klokken) een instrument waaraan het 'basregister' ontbreekt. Het laagste octaaf werd daarom niet als basgebied beschouwd maar als het octaaf waarbinnen ook de middenstemmen moesten klinken, zelfs als dat de stemvoering van de bas in gevaar bracht. Deze opvatting, die tot gevolg had dat veel muziek naar beneden getransponeerd werd, maakte de cis en de dis in het eerste octaaf onmisbaar. In de bespeling die op het referaat volgde, bleek uit een compositie en een bewerking van dezelfde Van Bergen hoe zoiets klinkt. Door de lage ligging wordt gesuggereerd dat het om een vieroctaafs beiaard gaat. Het is een opvatting die voor liefhebbers van een sonore klank te verdedigen valt. De beiaard zelf bleek uitmuntend te klinken, tijdens het luisteren ontstond de indruk dat we met een historische beiaard te doen hadden, een groter compliment kun je nauwelijks bedenken. Klaas de Haan, de beiaardier van deze toren, demonstreerde 'zijn' instrument op subtiele wijze met composities van Van Bergen, Pijpers, Mozart en Boedijn. Na deze bespeling ging het wederom in de richting van de raadszaal waar dezelfde Foeke de Wolf met ons wat ervaringen deelde aangaande de huidige milieuwetgeving. Tot onze droefenis konden we uit zijn met plaatjes ondersteund betoog geen andere conclusie trekken dan dat lang niet alle rond een toren wonende Nederlanders gecharmeerd zijn van luidklok- of beiaardklanken. Hij riep de aanwezige beiaardiers op om de vinger vooral aan de pols te houden, zich tijdig te vergewissen van eventuele problemen op dit gebied en een goed contact te onderhouden met de eigenaar van hun beiaard. Tijdens de nabespreking werd geformuleerd dat alleen om déze reden al een goed functionerende beiaardvereniging zijn plaats in de omgeving van een toren verdient. De uitstekend verzorgde lunch in de sfeerrijke ambiance van de stadhuishal werd opgeluisterd door Bolswards burgemeester, mevrouw W.Chr. Vroegindeweij, die na een kort toespraakje zich ontspannen met een aantal bezoekers onderhield. Daarna werd het tijd voor een volgende bespeling waarvoor Henk Veldman uit Amersfoort / Middelstum was uitgenodigd. Hij had voor een programma van luit-, fluit- viool- en klarinetmuziek gekozen en speelde dat met overtuiging. Wat opviel was de iets forsere benadering van het instrument ten opzichte van de bespeling 's morgens. Het deed aan de fijnzinnigheid niets af en technisch bleef alles volkomen onder controle. Wederom werd vervolgens de raadszaal aangedaan waar we door Hylke Banning op de van hem bekende enthousiaste wijze een overzicht kregen aangeboden van de op dit moment vigerende videotechnieken met betrekking tot het zichtbaar maken van beiaardiers tijdens hun spel. Na zijn heldere, door powerpoint ondersteunde uiteenzetting waren de aanwezigen het met elkaar eens dat de snel toegenomen mogelijkheden op korte termijn ervoor zouden kunnen zorgen dat de beiaard betrekkelijk makkelijk ook in besloten ruimten (zoals een kerk) hoor- en zichtbaar kan worden gemaakt, hetgeen enorme perspectieven biedt. De afsluiting vond weer in de stadhuiszaal plaats waar het gebruikelijke assortiment alcoholica en fris, samen met wat hapjes voldoende waren om ieder met een goed gemoed weer op huis aan te laten gaan. De organisatoren van deze dag kunnen, samen met gastbeiaardier Klaas de Haan, op een goede dag terugzien.
Klok en Klepel nr. 97   |   December 2006   |   © NKV