HET 15de CONGRES VAN DE BWF IN GDANSK
Het tweejaarlijkse congres van de Beiaard Wereld Federatie vond dit jaar plaats van 16 tot 20 juli in de Poolse stad Gdansk. Hoewel er vier jaar geleden bij de keus voor Gdansk boven Utrecht wel enige wenkbrauwen zijn gefronst, moet gezegd worden dat de organisatoren in Gdansk er alles aan gedaan hebben er een goed congres van te maken. Naar de mening van veel congresgangers zijn zij daarin zeker geslaagd. Adolph Rots ___________________________________________________________
Nut en noodzaak van dergelijke congressen zijn gelegen in de uitwisseling van kennis en ervaringen op het vakgebied en in de ontmoetingen met collega's en andere liefhebbers van klokken en klokmuziek. Voor beide aspecten was ruim plaats gemaakt in het programma. Bijna was het congres afgelast vanwege de brand die anderhalve maand voor het begin van het congres het dak van de Catharina-kerk geheel verwoestte. De beiaard (Eijsbouts, 1998; c1 - c6) in de toren van deze kerk, die het belangrijkste concertinstrument tijdens het congres zou zijn, bleef dankzij moedig optreden van de brandweerlieden gespaard. De opgelopen rook- en waterschade werd tijdig hersteld. De al wel aanwezige bes0-klok kon helaas nog niet worden geplaatst. Met het organiseren van dit beiaardcongres wilde de stad Gdansk onderstrepen dat het een stad is waar het niet alleen in economisch opzicht weer voor de wind gaat. Tegelijkertijd heeft men oog voor de ontwikkeling van kunst en cultuur en daarmee tracht men de lijnen uit het verleden weer op te pakken en voort te zetten. Door de gunstige ligging aan de Oostzee en de opname in het Hanze-verbond groeide Gdansk in de late Middeleeuwen uit tot een welvarende handelsstad. De bewerking van barnsteen was en is tot op vandaag een van de poten onder de economie. Maar ook aan wetenschap en kunsten was in de stad een belangrijke rol toebedeeld. Voor veel cultuurelementen spiegelde men zich aan de Nederlanden: opvallend zijn de Hollands aandoende baksteengevels en het uit de Nederlanden geïmporteerde carillongebruik. Na de verwoestingen in de Tweede Wereldoorlog en de verwaarlozing tijdens het communistische bewind wordt de stad voortvarend hersteld. Het herplaatsen van carillons in de Stadhuistoren (Eijsbouts, 2000; 37 klokken in middentoon) en in de toren van de Catharina-kerk past in het slaan van een brug tussen het roemrijke verleden en de beoogde toekomstige welvaart van Gdansk. Het houden van een Beiaardcongres bevestigt enerzijds de voldoening over de bereikte resultaten en sluit anderzijds goed aan bij het streven om de stad in het buitenland meer bekendheid te geven. Voor het congres waren in het oude Stadhuis en het ernaast gelegen museum fraaie zalen beschikbaar. Tijdens de openings-bijeenkomst was de Poolse oud-president Lech Walesa eregast. Hij benadrukte in een speech dat Gdansk niet alleen een belangrijke rol had gespeeld in de bevrijding van het communisme. Ook nu, stelde hij, is het een voorbeeld voor Polen als het gaat om het vormgeven aan leefbaarheid, waarin economie en politiek hand en hand gaan met cultureel bewustzijn. Van het langdurige applaus dat erop volgde genoot hij zichtbaar. De bij het blussen van de brand in de Catharina-kerk betrokken brandweerlieden en andere hulpverleners ontvingen tijdens deze bijeenkomst een onderscheiding voor hun inzet. Het congres verliep verder volgens een gevarieerd programma van lezingen, concerten en excursies. Zonder overige onderdelen tekort te willen doen noemen we van elke categorie enkele opvallende aspecten. Lezingen Dr. Danuta Popinigis, musicologe, hield een referaat over klokkenmuziek in het oude Gdansk, met name over de recente facsimile heruitgave van het in 1784 verschenen boekwerk waarin Johann Ephraim Eggert een 260-tal koraalvariaties noteerde die als automaatmuziek voor de Catharina-beiaard waren gebruikt. Frank Deleu (B) besprak daarna enkele muzikale en technische aspecten van deze muziekverzameling. Kwaliteitseisen voor beiaarden blijven een onderwerp van studie; Marc van Eyck (B) besprak de Belgische kwaliteitsnormen en Timothy Hurd (New Zealand) bracht ervaringen naar voren, opgedaan in 30 jaar advieswerk bij carillonprojecten. De BWF-klavierencommissie heeft na veel opmeten en vergelijken wijzigingen op het Keyboard 2000 voorgesteld. Later in het congres werd dit aangepaste klavier onder de naam Keyboard 2006 aanvaard als de derde wereldstandaard voor beiaardklavieren, naast de bestaande Europese en Amerikaanse standaarden. De meest opvallende aanpassing betreft het vrijlaten van de toetsdiepgang voor het manuaal, tussen bepaalde grenzen (40 en 54 mm). Tin-Shi Tam (USA) gaf in haar lezing inzicht in klokken en klokgebruik in zowel het oude als het moderne China. Zij illustreerde dat overtuigend met beeld en geluid. Concerten Talrijk waren de concerten op de drie beschikbare beiaarden. Naast de twee stadsbeiaarden was de in stemmig zwart geschilderde reizende beiaard van Eijsbouts aanwezig. Het concert van Frans Haagen, waarbij de Catharina-beiaard werd gecombineerd met elektronisch slagwerk en geluidsspoor, was spraak-makend en werd zeer uiteenlopend ontvangen. Goed op het instrument toegesneden, waren de concerten op de Stadhuis-beiaard door Henk Verhoef en Geert D'hollander. Giedrius Kuprevicius (Litouwen) gaf een improvisatieconcert op de mobiele beiaard in dialoog met (op toonband opge-nomen) vogelgeluiden. Bijzonder was zeker het concert in de aangename akoestiek van het nieuwe concertgebouw door een gecombineerd symfonieorkest onder leiding van de bekende Poolse componist Krzysztof Penderecki. Naast symfonieën van Schubert en Beethoven klonk een indrukwekkende Ciacona van de dirigent zelf. Excursies De drie excursies hadden vooral een hoog toeristisch gehalte. Wel was vaak de mobiele beiaard van de partij zodat toeristen en dagjesmensen met (de klanken van) dit instrument kennis konden maken. Zo werd per boot de burcht op een voormalig pirateneiland bezocht, alwaar in overvloed Pools-folkloristische muziek en dans aanwezig was. Het kasteel Malbork (Marienburg) was het doel van een ander uitstapje. Het kolossale bouwwerk met een oppervlakte van 21 ha. wordt beschouwd als de grootste baksteen constructie ter wereld. De pier en het strand van Sopot is de toeristentrekpleister van de stedendrieling Gdynia-Sopot-Gdansk. Onderweg hiernaartoe werd de kathedraal van Oliwa aangedaan. Het bijzondere barokorgel in deze kerk werd gedemonstreerd met de overbekende d-moll Toccata van J.S. Bach en een improvisatie waarin met behulp van alle toeters, bellen en speelattributen het opkomen en verdwijnen van een onweersbui, compleet met lichtflitsen, werd nagebootst. Slotbijeenkomst In de slotbijeenkomst bracht scheidend BWF-voorzitter Adrian Gebruers de dank van allen onder woorden in de richting van de Poolse organisatoren, in de persoon van Grzegorz Szychlinski, Gregory in de wandelgangen. Wylie Crawford, penningmeester tot hiertoe, zal de voorzittershamer overnemen. Dennis Curry (thans president van het GCNA) zal de penningmeesterfunctie op zich gaan nemen. Drie jaar na het volgende congres in Groningen zal in 2011 het 17de BWF-congres gehouden worden in Bloomfield Hills in de staat Michigan (USA). De congresvlag werd door een Poolse delegatie overhandigd aan Lya Sjouw en ondergetekende, om in 2008 weer gebruikt te kunnen worden als het 16e congres, met de NKV als uitnodigend gilde, in Groningen wordt gehouden. Laatstgenoemden hielden een presentatie over Groningen om ieder op te wekken het volgende congres weer aanwezig te zijn.
Klok en Klepel nr. 96   |   September 2006   |   © NKV